Магілёў – Буйнічы – Віцебск – Полацк (3 дня)

У першай палове XVIII стагоддзя, шляхціч Любуж Зянковіч са слугамі напаў на Магілёў – многія гараджане паранены былі, шмат хто памёр. І схаваўся ён, ад натоўпы, якая прагнула помсты, у капліцы невялікай. Але гневу людзей не было мяжы – яны выцягнулі шляхціча з капліцы і забілі. Польскі кароль, даведаўшыся пра забойства каталіка, вырашыў пакараць гараджанаў: «жыхары горада павінны разабраць усе каменныя пабудовы і з гэтага каменя пабудаваць касцёл у памяць пра забітага Зянковіча». – Абвяшчае легенда. Так ці інакш, але падмурак складаны з самага рознага памеру камянёў. А да нашых дзён дайшоў выдатны храм, што славіцца адным з найболей поўных і прафесійных евангельскіх цыклаў Беларусі і арыгінальнымі фрэскамі вялікай мастацкай каштоўнасці.

Свята-Нікольскі кляштар – праваслаўны жаночы кляштар, гісторыя якога сыходзіць каранямі глыбока ў XVI стагоддзе. Менавіта тады ён пачаў фармавацца вакол Свята-Нікольскага Сабора, улучанага ЮНЭСКА ў рэестр найболей каштоўных збудаванняў Еўропы ў стылі барока. Час неаднаразова ўносіў свае карэктывы ў гісторыю прыстанку: жаночы і мужчынскі манастыры, архіў, стаўка галоўнакамандуючага Мікалая II, турма і сталінскія рэпрэсіі. У канчатковым выніку, на шчасце, кляштар і, значна пацярпелы, унікальны храм вернуты вернікам. Якія ж сляды пакінулі тут рознага часу падзеі? Гэта ўзрушэнні і бясконцыя адкрыцці. Пра іх Вы даведаецеся на экскурсіі.

Магілёўская ратуша – адна з нешматлікіх захаваных у Беларусі. Яна стала знакам волі і незалежнасці не толькі для жыхароў сярэднявечнага Магілёва, але і для ўсіх наступных пакаленняў гараджанаў. Не раз яна абвальвалася недабудаваная, але ўсе ж узвысілася над горадам у 1698 годзе. Менавіта тут засядаў гарадскі магістрат, сюды месцічы неслі «смецце з хаты», жонкі прыводзілі мужоў, каб на Евангелле даць «замову ад п'янства». На назіральную пляцоўку ратушы падымалася імператрыца Кацярына II, аўстрыйскі імператар Франц-Іосіф II. Тут у 1917 годзе ад пасада зрокся Мікалай II. Знакам гаркаты і страты яна адзначыла сябе наўмысным выбухам у мірны час. Але нават пасля яго, у 1993 годзе, то, што трывала зрабілі прадзеды, было адбудавана. Як склаўся лёс знака горада сёння? Даведаемся падчас экскурсіі.

Пляц зорак – сапраўды дзіўнае месца не толькі для Магілёва. Гэта адзіны ў свеце помнік астролагу. Ён стаў несумнеўным упрыгожваннем гістарычнай часткі горада. “Астролаг” выкананы па праекце выбітнага беларускага скульптара Уладзіміра Жбанава. Вакол яго 12 крэслаў са знакамі задыяка – не забудзьцеся прысесці “на свой знак” і загадаць самае запаветнае жаданне. А пасля - на час перанесціся ў Галівуд – прагуляцца па мясцовых Прысадах славы і азнаёміцца з самымі вядомымі і выбітнымі імёнамі Магілёўшчыны.

Тысячу раз меў рацыю Н.В.Гогаль, напісаўшы, што "тэатр нічуць не цацка і зусім не пустая рэч, калі прымеш у меркаванне тое, што ў ім можа змясціцца раптам натоўп, і што ўвесь гэты натоўп, ні ў чым не падобная паміж сабой, можа раптам патрэсціся адным узрушэннем, зарыдаць аднымі слязьмі і засмяяцца адным усеагульным смехам. Гэта такая кафедра, з якой можна шмат сказаць свету дабра". Так лічыць і ўвесь склад Магілёўскага Драматычнага тэатра, змесцаванага ў будынку пабудаваным менавіта для яго. У Магілёўскім тэатры спяваў Шаляпін, гуляў Рахманінаў, апладыраваў Мікалай II, прымаў парады Калчак, Калінін і Дзяржынскі. Рэкамендуем больш даведацца пра яго і Вам.

Буйніцкай падлозе - яго пісьменнік Кастусь Сіманаў абсікаў у сваім рамане «Жывыя і мёртвыя». Тут праходзіў пярэдні край савецкай абароны. Менавіта праз Магілёў група нямецкага войска «Цэнтр» скіроўвалася на Маскву, плануючы арганізаваць у Магілёве перавалачны пункт. Доўгіх 2 тыдні ў разы якія саступаюць абаронцы горада супрацівіліся ворагам, значна змяніўшы ход вайны. Нямецкія войскі ў страху маўчалі пра паразу, сказаўшы, што горад даўно захоплены. Пазней Магілёў назавуць «бацькам Сталінграда». А які знаходзіўся тут, тады вайсковы карэспандэнт, а пазней вядомы пісьменнік Сіманаў адпісвае развеяць тут свой пыл. Сёння на месцы танкавых бітваў створаны мемарыял, што захоўвае памяць вайсковых гадоў.

Беларуская этнаграфічная вёска XIX стагоддзя – гэта прыгожая і дагледжаная тэрыторыя, горад майстроў, вытанчаны дызайн, брукаваныя дарожкі, экзатычныя дрэвы і кветкі. Гэта месца, дзе вы пазнаёміцеся з рамёствамі і побытам местачкоўцаў XIX стагоддзя. Вы даведаецеся, як за лічаныя секунды кавалак гліны ператварыць у твор мастацтва, як прымусіць кідаў і дрэва знайсці мудрагелістую форму, наколькі карпатлівая праца майстроў гафту і якая праўдзівая каштоўнасць «вышыванак». Прадукцыю майстроў Вы можаце набыць на памяць.

Палац Губернатара ўпрыгожвае набярэжную Заходняй Дзвіны з другой паловы XIX стагоддзя. Выдатная палацавая плошча стала упадабаным месцам гараджанаў з моманту свайго з'яўлення – яна не была падобна на іншыя. Сіла і спакой палаца гарманавалі з лавачкамі ўздоўж Дзвіны, прыгожымі фантанамі і духавай музыкай, што даносіцца з палаца. А даносілася яна часта, прыёмы і балі не былі рэдкасцю – гэта робіцца відавочным, калі ўспомніць некаторых гасцей і жыхароў палаца: шляхціч Кудзіновіч, брат імператрыцы Марыі Фёдараўны герцаг Вюртэмбергскі, Напалеон I, брат Мікалая I князь Кастусь Паўлавіч, пісьменнік і першы рускі гістарычны рамантіст Іван Лажэчнікаў. А напачатку XX стагоддзя тут танцавала найвядомая амерыканка Айседора Дункан. Прапануем убачыць палац і Вам.

Звеставальная царква – адна з найстарых у Віцебску, а значыць, напэўна, захавала штосьці незвычайнае і ўнікальнае, што Вам і мае быць даведацца. З'явілася яна ў XII стагоддзі як увасабленне старажытнарускага дойлідства. Цікавая і архітэктура храма, не раз ужо перабудаванага ў сілу часу і падзей, і арыгінальны мур «патопленага шэрага» - скарыстаная толькі ў 2 храмах свету – у Віцебску і ў Канстанцінопалі.

Звеставальная царква – адна з найстарых у Віцебску, а значыць, напэўна, захавала штосьці незвычайнае і ўнікальнае, што Вам і мае быць даведацца. З'явілася яна ў XII стагоддзі як увасабленне старажытнарускага дойлідства. Цікавая і архітэктура храма, не раз ужо перабудаванага ў сілу часу і падзей, і арыгінальны мур «патопленага шэрага» - скарыстаная толькі ў 2 храмах свету – у Віцебску і ў Канстанцінопалі.

Віцебская ратуша – выдатны помнік архітэктуры і прыклад спалучэння двух вытанчаных стыляў: барока і класіцызм. Ратуша – сімвал горада, які захоўвае памяць пра часы незалежнасці і самакіравання, падараваныя з магдэбургскім правам. Яна арганічна ўпісалася ў ансамбль гістарычнага цэнтра Віцебска, які прыцягвае ўвагу мноствам незвычайных увасабленняў архітэктарскай думкі.

У сярэдзіне XVIII стагоддзя на высокай Успенскай гары, што налічвае мінімум 1000 гадоў існавання, манахі базыльяне ўзвялі каменны храм, на месцы ранейшага драўлянага. Час бязлітасны – яго неаднаразова бурылі і зменьвалі. Аднаўленне выточнага аблічча завершана нядаўна - у 2011 годзе. І цяпер Успенскі сабор ізноў нібы плыве над горадам і ракой – яго купалы бачны з усенькіх вуглікаў Віцебска, і таксама далёка чуецца звон самага вялікага ў Беларусі звона. Толькі прыгожыя звілістыя ўсходы злучаюць яго з зямлёй.

З прычыны падзей II Сусветнай вайны – мемарыяльных комплексаў, прысвечаных ёй, у Беларусі ў багацці. Віцебск не стаў выняткам – тут пра падзеі тых гадоў напамінае самая вялікая ў Беларусі пляц – пляц Перамогі. Стараннямі выдатных архітэктараў створаны незвычайны і вельмі ўрачысты комплекс, які складаецца з кампазіцыі «Тры багнеты» з барэльефамі, якая напамінае «Курган Славы», Вечны агонь, 2 басейны з фантанамі, тэматычныя скульптуры і сістэму падсвятлення, якая ў вечаровы час стварае на Пляцы Перамогі адменную атмасферу.

Віцебск - Радзіма сусветна вядомага мастака Марка Шагала. На працягу ўсяго жыцця майстра Віцебск быў невычэрпнай крыніцай натхнення. Купалы храмаў і даўнейшыя вулачкі, мініяцюрныя хаты і крамкі з шыльдамі, стужкі драўляных платоў і фурманы на вуліцах назаўжды засталіся на маляўнічых палотнах, разам з яго знакамітымі луналымі ў небе анёламі і закаханымі… Музей Марка Шагала адкрые для Вас старонкі жыцця і творчасці мастака.

Летні Амфітэатр – галоўная канцэртная пляцоўка міжнароднага фэсту мастацтваў «Славянскі кірмаш у Віцебску» з 1992 гада. Адкрытая канцэртная зала імгненна заваявала папулярнасць сярод выканаўцаў. З першага «Славянскага базара» яна стала галоўнай канцэртнай пляцоўкай фэсту. За чвэрць стагоддзя, а менавіта гэтулькі споўнілась амфітэатру, на сцэне яго пабывалі практычна ўсе вядомыя выканаўцы краін СНД. Грандыёзнае збудаванне з сучаснай светлавой і гукавой сістэмай, развітай інфраструктурай радае і зоркам эстрады, і гледачам, і аматарам вандраванняў.

Геаграфія месцаў, звязаных з імём мастака Марка Шагала, вельмі шырокая — Францыя і Швейцарыя, Нямеччына і Англія, ЗША і Ізраіль. Размалёўка плафона «Гранд-Опера» ў Парыжы, вітражы ў цэрквах Майнца, Цюрыха і Цьюдлі, у сінагоге ў Іерусаліме, мазаічные пано для Нацыянальнай бібліятэкі ў Чыкага, тысячы палотнаў і графічных прац, змешчаных зараз у розных краінах на розных кантынентах. За сваё жыццё, даўжынёю амаль у цэлае стагоддзе, Шагал стаў сучасным «грамадзянінам свету». Яго творчасць блізка і зразумела людзям розных нацыянальнасцяў і веравызнанняў. Аднак быў у жыцці вялікага мастака горад, памяць пра які ён пранёс праз усё жыццё, — Віцебск. З тымі працамі, што захаваліся ў горадзе, Вы азнаёміцеся ў Арт-цэнтры Марка Шагала.

Езуіцкі калегіум у Полацку – першая езуіцкая навучальная ўстанова на тэрыторыі сучаснай Беларусі. Дзякуючы выкладанню вылучна на мясцовай мове, высокаму роўню адукацыі, вялікай бібліятэцы і лабараторыі, лік студэнтаў узрос ад 5 да 450 чалавек. Найбагаты калегіум быў культурным і асветніцкім цэнтрам Полацкіх зямель і атрымаў высокі статус акадэміі, дзе навучалася ўжо 700 чалавек. Тут працягвае сваё існаванне традыцыя адукацыі – у архітэктурным помніку стылю барока размясціўся Полацкі Дзяржаўны ўніверсітэт. У калегіуме адкрыта экспазіцыя «Рэканструкцыя праекта Габрыэля Грубера «Механічная галава» - яна выканана ў выяве Сакрата і гатова адказаць на ўсе Вашы пытанні на 5 мовах.

Полацкая зямля здаўна славіцца сваёй гісторыяй, свецкім і рэлігійным жыццём. Сярод іншых сведак развіцця рэлігіі ў горадзе, паломнікаў прыцягвае Свята-Багаяўленскі Полацкі манастыр. За 5 стагоддзяў існавання ён неаднаразова гарэў і згараў дашчэнту, перабудоўваўся і прымаў ганаровых госцяў. У канцы XVIII стагоддзі яго наведала Кацярына II, пасля чаго ён адчувальна змяніўся – дабудавалі двухпавярховы вялікі корпус. Сёння ў ім размешчаны Музей Беларускага кнігадрукавання і музей-бібліятэка Сімеона Полацкага, які выкладаў у братэрскай школе да таго, як з'ехаў у Маскву навучаць Івана, Саўю і Фёдара – дзяцей рускага цара Аляксея Міхайлавіча.

Нехта бачыць у іх памятныя знакі князя, нехта памежныя адзнакі ці шляхавыя знакі, нехта маленне пра дапамогу – але ўсе мы разумеем, што гэта ўнікальныя і выдатныя сведкі легендарных падзей, якія адбываліся дзясятак стагоддзяў таму. Гаворка ідзе пра цэлую серыю велізарных камянёў – валуноў - з высечанымі знакамі і рознага роду надпісамі – адзін з іх Вы ўбачыце. Камень, атрымалы назву Барыс, прывезены да Полацкай Сафіі і велічна сустракае гасцей. А на ім надпіс «Ісус Хрыстос. Божа памазі рабу свайму Барысу».

З якога бы баку не пад'ехалі Вы да горада - убачыце велічны і вытанчаны барлінны сілуэт Полацкай Сафіі. 10 стагоддзяў назад узвялі найстаражытнейшую хрысціянскую святыню і першы каменны храм у Беларусі, адзін з самых ранніх у Старажытнай Русі - копія Візантыйскай святыні. Зараз, ад першапачатковага аблічча, захаваліся толькі склеп, тры апсіды, частка ўнутраных слупоў і аздабленне падмурка. Сёння Сафійскі сабор - першы прадстаўнік мастацтва, які ўвабраў у сябе рысы ўласцівыя Полацкай зямлі. Набажэнствы тут спынены яшчэ напачатку XX стагоддзя: цяпер гэта ўнікальны музей і адна з лепшых канцэртных зал Еўропы, дзе Вы пачуеце выдатны орган ці камерную музыку.

Маладая красуня – князёўна, якая рашыла насуперак волі бацькі стаць манашкай, а ў наступства настаяльніцай першага на тэрыторыі Беларусі жаночага манастыра – Еўфрасіння Полацкая. Менавіта дзякуючы ёй у Полацку з'явіўся Спаса-Еўфрасіннеўскі кляштар, а ў ім духоўны знак «Зямлі пад белымі крыламі» - неацэнны крыж Еўфрасінні. Праваслаўны жаночы кляштар збудаваны 9 стагоддзяў таму. Першы яго храм – Спаса-Еўфрасіннеўская царква, упрыгожаная найстаражытнымі фрэскамі – быў пабудаваны ўсяго за 30 тыдняў і стаў лепшым з захаваных пабудоў прыкладам стараполацкага дойлідства.