Дарогай замкаў: Мір - Навагрудак - Ліда

Cвята-Троіцкая царква ў пасёлку Мір - помнік архітэктуры XVI стагоддзя, які ў плане ўяўляе сабой прадаўгаваты крыж з пяццю купаламі. Пабудаваная побач з Мірскім замкам пры князі Мікалаю Радзівіле Сіротку гэтай царквы зведала мноства разбурэнняў і неаднаразова перабудоўвалася, была перададзеныя ўніятам, а пазней зноў вернутая праваслаўным вернікам.
Сумная доля спасцігла храм падчас моцнага пажару ў другой палове XIX стагоддзя, пасля якога была ў чарговы раз перабудавана ў псеўдарускім стылі з выразна выяўленымі 4 памяшканнямі. Аж да 1925 года тут знаходзіўся шанаваны абраз Маці Божай XVI стагоддзя, але і цяпер гэта намоленае месца выклікае пачуццё пакоры і пакланенне перад Усявышнім.

Мірскі касцёл Святога Мікалая быў пабудаваны каля 1605 года ў стылі рэнесанс на месцы былога драўлянага храма пасля таго, як уладальнікамі Мірскага замка стаў род Радзівілаў. Пасля паўстання Тадэвуша Касцюшкі царскі ўрад перадаў храм праваслаўнай царкве, а падчас вайны ён і зусім быў зачынены. Нягледзячы на гэта касцёл Святога Мікалая дайшоў да нашага часу амаль у сваім пачатковым выглядзе. Прыхаджан храма сустракае магутная чатырох'ярусны вежа-званіца, а ўнутры касцёла можна паслухаць праніклівы аповяд ксёндза, пабыць сам-насам з Богам і атрымаць благаславенне.

Капліца-пахавальня Святаполк-Мірскіх – усходы, якія правядуць Вас ад магутных муроў замка да пышных паркаў. У ёй увасабленне гэтак папулярнага ў XIX стагоддзі стылю «мадэрн» - ніякай сіметрыі і класікі – новы погляд на архітэктуру, свежыя прыёмы і формы. Гэта месца аблюбаваў і прывід замка – Сонечка, якая, сярод іншых, пахавана ў магільным склепе.

Мір – мястэчка з ціхай выгодай вуліц, дзе на працягу стагоддзяў цесна перапляталіся лёсы, культура і побыт беларусаў, палякаў, цыган, татараў, габрэяў. На ўскраіне мястэчка важна размясціўся сярэднявечны волат - Мірскі замак. Велічныя вежы і магутныя сцены гарманічна спалучаюцца з выдатным паркам, адлюстроўваючыся ў люстэрку сажалкі. Багата ўпрыгожаныя разьбой і пазалотай залы, вытанчаная мэбля, стромкія ўсходы, па якіх Вы не проста пройдзеце – пяройдзеце ў іншую рэальнасць, у іншае стагоддзе.

Напачатку XVII стагоддзя ў Наваградку абгрунтаваліся прадстаўнікі каталіцкага ордэна - Дамініканцы. Для іх і быў збудаваны касцёл, што спалучае ў сабе элементы пышнага і святочнага барока і позняга класіцызму. Чаго толькі не пабачыў храм: ваяры і пажары, збожжасховішча і мэблевы склад, запусценне і ліквідацыю ордэна. Аднак у лепшыя часы пры касцёле дзейнічаў манастыр і школа. У школе гэтай вучыўся пісьменнік і палітык Адам Міцкевіч.

Яшчэ напачатку XIV стагоддзя Вялікі князь літоўскі Гедемин запрасіў у Наваградак Францысканцаў. Каля ста гадоў яны працавалі над стварэннем свайго храма - касцёла Св. Антонія. Храм завершаны - але ўжо праз 50 гадоў каталіцкі ордэн змушаны пакінуць кляштар. Аднак, нягледзячы на вехі лёсу, ён дайшоў да нашага часу, хай трохі перайначаны. Пра яго гісторыю і ролю ў горадзе Вам яшчэ давядзецца пазнаць.

Наваградак – першая сталіца Вялікага княства Літоўскага. Горад з тысячагадовай гісторыяй захаваў дзіўныя пейзажы ўзгоркаў і лясоў, выгляд на якія адкрываецца з замкавай гары. А на ёй узвышаюцца руіны велічнага замка, дзе шмат стагоддзяў назад быў каранаваны Міндоўг. Наваградскі замак, размешчаны на вяршыні ўзгорка, бачны за шмат кіламетраў ад горада – вежы яго, нібы волаты, высечаны з каменнай груды, здалёк паведамлялі пра моц і веліч крэпасці.

Напачатку XVIII стагоддзі, на тэрыторыі пабудаванага Вітаўтам у 1395 году аднаго з першых беларускіх касцёлаў, быў збудаваны Фарны касцёл. Выдатны выгляд на яго адкрываецца з «замкавай гары». Белы манументальны храм з чырвоным дахам выгодна кантрастуе з выдатнымі пейзажамі пагорыстай мясцовасці.

У 1323 годзе князь Гедымін аддаў загад закласці каменны замак для таго, каб прычыніць рыцарам дарогу ў цэнтр земляў княства Літоўскага. За 5 гадоў збудавана кастэль была. Ні раз замак абложвалі ангельскія, нямецкія, французскія рыцары. Лідскі замак – гэта «машына часу» і займальнае вандраванне ў сярэднявечча, дзе што ні крок ёсць месца рамантыцы і рыцарскай доблесці. Тут кожны зможа адчуць сябе старажытным ваяром, апрануўшы даспехі, і прасякнуцца містычнай атмасферай, пазнаўшы які прывід ахоўвае цытадэль.

Доўгі час у Лідзе так ці інакш рабіліся спробы ўзвядзенне каталіцкіх храмаў. Аднак усе яны завяршаліся вельмі трагічна – паганская агрэсія, неўхваленне князя, пажары крыжакоў. Так было да сярэдзіны XVIII стагоддзі. У 1770 году ў горадзе з'явіўся Рымска-Каталіцкі Прыхадскі Касцёл Узвядзенні Святога Крыжа. Архітэктарам праекта стаў выбітны дойлід, заснавальнік вытанчанага архітэктурнага стылю, пазней названага «віленскім барока» - Іяган Крістоф Глаубіц.

Убачыўшы яго, Вы ці наўрад пазнаяце ў ім сабор. Перад Вамі з'явіцца выдатны палац. Аднак, прагартаўшы старонкі мінулага Свята-Міхайлаўскай царквы, Вы пазнаяце, у чым сакрэт яе аблічча і гісторыі. Як жа склаўся лёс храма, які існуе з часоў піяр XVII стагоддзя да нашых дзён?