Капліца-пахавальня Святаполк-Мірскіх

Капліца-пахавальня Святаполк-Мірскіх - гэта невялікая царква з высокай вежай-званіцай і мазаікай з выявай аблічча Выратавальніка Уседзяржыцеля (Пантакратара). Яна з'яўляецца неад'емнай часткай архітэктурнага комплексу Мірскага замка, хоць была пабудавана ў 1904 годзе - роўна праз чатыры стагоддзі. Тут у першай палове ХХ стагоддзя былі пахаваны некаторыя прадстаўнікі княжага роду Святаполк-Мірскіх – апошнія ўладальнікі замка ў Міры.

У 1891 годзе военачальнік Расійскай імперыі князь Мікалай Святаполк-Мірскі набыў маёнтак у мястэчку Мір у Віленскай губерні. Да таго часу ад некалі магутнай радзівілаўскай рэзідэнцыі XVI стагоддзя засталіся адны руіны. Неўзабаве княжая сям'я Святаполк-Мірскіх пераехала ў Мір і пачала прыводзіць маёнтак у парадак.

Непадалёк ад Мірскага замка быў пабудаваны двухпавярховы каменны палац, бровар і закладзены парк. Неўзабаве князь вырашае вырыць вялікі вадаём паміж сядзібным домам і замкам. Дзеля гэтага яму трэба было знішчыць тутэйшы сад. Мясцовыя жыхары адмовіліся секчы квітнеючыя дрэвы, таму князь сам узяўся за сякеру. З таго часу ў Міры існуе легенда, што неўзабаве князь быў пакараны за высечку саду заўчаснай смерцю, і што з таго часу ў сажалцы штогод будуць гінуць людзі да таго часу, пакуль колькасць патанулых не зраўняецца з колькасцю высечаных дрэў.

65-гадовы князь Мікалай Святаполк-Мірскі памёр у 1898 годзе. Яго жонка, княгіня Клеапатра Міхайлаўна, вырашыла пабудаваць у пасёлку капліцу-пахавальню для ўсяго роду Святаполк-Мірскіх. Яе архітэктарам стаў Роберт Марфельд, які пастараўся пабудаваць будынак, які арганічна ўпісваецца ў існуючы комплекс Мірскага замка.

Капліцу-пахавальню Святаполк-Мірскіх пабудавалі на ўзгорку пад усходнім замкавым валам. Капліца атрымалася строгай і манументальнай з элементамі неараманскага стылю і чырвонацаглянай архітэктуры. На галоўным фасадзе капліцы, арыентаваным на поўдзень, было створана вялізнае мазаічнае пано «Спас Пантакратар». Яно, прытрымліваючыся візантыйскай традыцыі, было выканана па малюнку мастака Н. Харламава. Недалёка ад мазаікі размясціўся свінцовы герб-картуш, прысвечаны Св.Мікалаю - заступніку роду Святаполк-Мірскіх. Унутраная прастора магільнага склепа складалася з галоўнай залы, якая прызначалася для сямейных богаслужэнняў, і склепа на 20 пахаванняў, размешчанага пад ім.

Шэсць гадоў спатрэбілася, каб пабудаваць у Міры капліцу-пахавальню Святаполк-Мірскіх. У 1920-я гады перад капліцай былі высаджаны ружовыя кусты. Неўзабаве вакол капліцы ўтварыўся вялікі жывапісны парк.

Домавая царква князёў святаполк-Мірскіх пачала дзейнічаць у 1910 годзе, якраз у год смерці яе заказчыцы - княгіні Клеапатры Міхайлаўны. Яна памерла ў Міры 18 лютага таго ж года пасля заканчэння ўсіх будаўнічых работ, нібы выканаўшы свой апошні абавязак перад мужам і сынам, прах якіх быў перанесены сюды з розных месцаў.

За час войнаў і пасляваеннай разрухі капліца-пахавальня Святаполк-Мірскіх была разрабавана. У 1970-ыя гады рухнуў і разбіўся картуш-герб. На працягу наступных 30 гадоў капліца паступова прыходзіла ў заняпад і разбуралася. Толькі ў 2004 годзе пачалася яе рэканструкцыя: быў адліты звон і ўсталяваны мазаічныя абразы. Праз год у ёй прайшло першае сімвалічнае богаслужэнне ў памяць аб сям'і князёў Святаполк-Мірскіх.