Экскурсія Бабруйск - Чырвоны Бераг

Бабруйская крэпасць - фартыфікацыйны комплекс, які быў пабудаваны ў першай палове ХIХ стагоддзя для абароны межаў Расійскай імперыі ў вайне з Францыяй. Крэпасць мае насычаную падзеямі гісторыю: яна мела сваю ролю не толькі ў вайне 1812 года, але і ў паўстанні дзекабрыстаў - тут быў распрацаваны знакаміты «Бабруйскі план» паўстання з арыштам Аляксандра I падчас агляду войскаў, а пасля паўстання некаторыя яго ўдзельнікі ў крэпасці адбывалі свой тэрмін. Гады Вялікай айчыннай вайны - самае цёмная пляма на гісторыі крэпасці - у гэты час тут размяшчаўся канцэнтрацыйны лагер для савецкіх ваеннапалонных.

Адным з самых цікавых аб'ектаў, якія засталіся на тэрыторыі крэпасці, з'яўляецца Свята-Георгіеўская царква. З высокай доляй верагоднасці можна сцвярджаць, што дадзены храм наведваў падчас свайго візіту ў Бабруйск у 1916 году цар Мікалай II. У 1928 годзе царкву чакаў лёс большасці храмаў на тэрыторыі СССР: скідаюцца купалы, руйнуецца званіца, і ў знявечаным будынку размяшчаецца швейная вытворчасць. У гады вайны ў храме размяшчаліся нямецкія аўтарамонтныя майстэрні, а пасля яе заканчэння - сталовая і бібліятэка. На працягу амаль 70-ці гадоў храм знаходзіўся ў гэтым страшным палону, а ў 1990 годзе храмавы будынак вяртаюць вернікам.

У памяць аб падзеях часоў Вялікай Айчыннай вайны на высокім правым беразе р. Бярэзіны быў адкрыты помнік. Ўтрыманню Бабруйска камандаванне нямецка-фашысцкіх войскаў надавала важнае значэнне. Супернік стварыў у горадзе і вакол яго глыбока эшаланаваную сыстэму абароны. На досвітку 24 чэрвеня 1944 года войскі правага крыла 1-га Беларускага фронту пачалі наступ з мэтай акружэння і разгрому бабруйскай групоўкі войскаў праціўніка. Пасля зацятых баёў 29 чэрвеня 1944 года горад быў вызвалены. Масква салютавала войскам 1-га Беларускага фронту, якія авалодалі Бабруйскам. Камандаваў войскамі гэтага фронту К.К.Ракассоўскі. Менавіта за паспяховую падрыхтоўку і правядзенне Бабруйскай аперацыі яму было прысвоена званне Маршала Савецкага Саюза.

У маляўнічым скверы ў цэнтры Бабруйска знаходзіцца манумент - сцяна з мармуровай таблічкай і з чырвоным савецкім сцягам, схіленым перад ёй. Гэта помнік, усталяваны ў гонар вайсковых частак і злучэнняў, якія вызначыліся пры вызваленні горада ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў у гады Вялікай Айчыннай вайны. Стэла ўстаноўлена ў 1965 годзе. Гэты помнік нагадвае нам пра самую жорсткай вайне ў гісторыі чалавецтва - аб Другой сусветнай.

Алея Праведнікаў народаў свету адкрыта 3 ліпеня 2005 года. Яна створана ў гонар 15-ці ураджэнцаў Бабруйшчыны, якія ў гады Вялікай Айчыннай вайны ратавалі габрэйскія сем'і. Арганізатарам ўстаноўкі гэтага помніка выступіла гарадская яўрэйская абшчына. Званне «Праведнік народаў свету» было заснавана і прысвойваецца ізраільскім Музеем катастрофы Яд-Ва-Шэм (у перакладзе - Імя і памяць...) Ізраіль дагэтуль працягвае пошук і ўшанаванне праведнікаў. Ва ўсім свеце да праведнікаў прылічаны ўжо каля 20000 чалавек. Прыблізна 500 з іх - з Беларусі. Паводле задумы аўтара праекта Галіны Левінай мемарыяльны знак намаляваны ў выглядзе зрэзанага дрэва, дзве палоўкі якога звязаны надпісамі і сімвалізуюць дружбу паміж беларускім і яўрэйскім народамі.

Да сярэдзіны 80-х гадоў тут быў толькі невялікі сквер, а сёння гэта месца па праве лічыцца адным з найбольш прыгожых і ўрачыстых ў горадзе. Сюды прыходзяць і бабруйчане, і госці горада, каб ушанаваць памяць, выказаць глыбокую ўдзячнасць тым, хто аддаў жыццё за дзень сённяшні. На Плошчы Перамогі Вы зможаце ўбачыць помнік, прысвечаны бабруйчанам, якія загінулі ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Пяць прамянёў зоркі, у цэнтры - невялікі пагорак, увянчаны сімвалічным полымем. На адным з прамянёў зоркі - колькасць людзей, якія не вярнуліся з вайны. Іх 8810 ...

У кожнага горада павінны быць свае сымбалы, якія ў першую чаргу асацыююцца з ім у гараджан і турыстаў. Не стаў выключэннем і Бабруйск - ён зарадзіўся ў маляўнічым месцы - на рацэ Бярэзіне. Калісьці тут размяшчаўся невялікі пасёлак, жыхары якога займаліся рыбным і бабровым промыслам. Таму, як лічаць некаторыя гісторыкі, горад і атрымаў сваю назву «Бабруйск». У 2006 годзе бабёр стаў неафіцыйным сімвалам горада і ў адным з самых ажыўленых месцаў горада быў усталяваны помнік - бронзавы, ростам у 1 м 70 см, бабёр, чымсьці няўлоўна нагадвае шаноўнага бабруйчаніна пачатку XX ст., Ветліва прыўздымае капялюш, вітаючы мінакоў.

Госцяў рэстарана, што размясціўся ў рэканструяванай былой воданапорнай вежы, весяла сустракае Шура Балаганаў. Бронзавая скульптура героя рамана Ільфа і Пятрова «Залатое цяля» ў 2 метры - гэта вынік цудоўнай працы 26-гадовага маскоўскага скульптара Яраслава Барадзіна. Тутака ж можна прачытаць урывак з рамана, дзе Бабруйск згадаюць як высокакультурны горад, куды імкнуліся ўсе дзеці лейтэнанта Шміта.

Сінагога, якую Вы ўбачыце, - адзіны дзейсны габрэйскі храм у горадзе. І гэта не гледзячы на тое, што Бабруйск нярэдка завуць габрэйскай сталіцай. Сінагозе ўжо больш 200 гадоў - нажаль, дакладны год яе пабудовы не вядомы. За 200 гадоў свайго існавання яна перажыла нямала калатнеч - запусценне, размешчанае ў ёй атэлье «Рамонак». І толькі ў 2002 храм здабыў новае жыццё - у горад прыехаў рабін Шауль Хабабо і адразу ўзяўся за справу. Падчас экскурсіі Вы пазнаяце пра вынік яго прац.

Музей пачаў сваю працу 27 верасня 1998 г. У музеі адкрыты дзве залы дасавецкага перыяду, зала гісторыі рэвалюцыйнага руху ў краі, гісторыя краю з 1918 года па 1941 год, зала перыяду Вялікай Айчыннай вайны, урачыстая зала перамогі і памяці, зала развіцця горада на сучасным этапе; этнаграфія краю і развіццё сучаснай мастацкай творчасці. Нядаўна адкрыта зала прыроды.
Наведванне Бабруйскага краязнаўчага музея магчыма па жаданні групы за дадатковую плату.

Больш 200 гадоў назад на беразе ракі Добысны пачата было ўзвядзенне сядзібы. Ідэйным кіраўніком яго стала Марыя Козелл-Паклеўская. Разам з мужам Вікенціем-Станіславам, чалавекам заможным, замовілі яны праект вядомаму расійскаму дойліду і акадэміку Яўгену Шрэтэру. А пейзажны парк праектаваў галоўны садоўнік Варшавы - Францішак Шаніор. Праца кіпела, дзень пры дні станавілася ўсё яўней - гэта будзе нешта выдатнае і небывалае - такі і ёсць вынік. Экскурсія ў сядзібна-паркавы комплекс Козелл-Паклеўскіх спадабаецца ўсім, незалежна ад узросту. Тут можна прагуляцца па вялікіх залах, якія аформлены ў розных стылях. Кожны пакой мае свой выгляд, багата ўпрыгожаны фрэскамі. Пасля экскурсіі па палацы, можна зручна размясціцца ў ангельскім парку і адпачыць атрымліваючы асалоду ад свежага паветра і выгляда на казачны палац.

Гэта месца з сімвалічнай назвай «Чырвоны бераг». У аднайменнай вёсцы знаходзіцца Мемарыяльны комплекс, прысвечаны дзецям, загінулым падчас Вялікай Айчыннай вайны. Тут быў створаны «донарскі цэнтр», куды звозілі дзяцей з усіх наваколляў, каб да апошняй кроплі выпампаваць чыстую кроў з юных цел. Кроў выкарыстоўвалі для параненых нямецкага войска. Сустрэне Вас дзяўчынка, якая стаіць пасярод пустога пляца і зачыняе твар рукамі. А далей пусты клас з белых парт, аднак, ніхто і ніколі не сядзе за гэтыя парты. Не сядуць тыя самыя 1990 вучняў, загінулых тут. І толькі ліст маленькай вязніцы да таты, перанесены на школьную дошку, распавядзе Вам пра перажытыя тут падзеі.