Круцяць жоран: Заслаўе - Жодзішкі

У вонкавым абліччы Заслаўя прасочваюцца рысы правінцыйнага мястэчка. Частыя междуусобные войны, змены ўладальнікаў нанеслі гораду вялікую шкоду. Шматлікія гістарычныя помнікі былі разбураныя. Толькі некаторыя з іх дайшлі да нашых дзён. Гістарычны цэнтр Заслаўя - цэнтр старажытнага горада з захаваўшыміся помнікамі архітэктуры і археалогіі X-XIX стст. і музейнымі аб'ектамі. Ён уключае вялікую частку гісторыка-археалагічнага запаведніка «Заслаўе», а таксама дамы індывідуальнай, галоўным чынам старой, забудовы.

У атачэнні Валаў, у XVI стагоддзі ўзведзеная была царква. Заміж вытанчаных дэкарацый, да XVII стагоддзі яе ўпрыгожвалі магутныя сцены і байніцы. Місія храма была не толькі ў служэнні Богу, але і ў абароне гараджанаў. Быўшы пабудаванай для пратэстантаў, яна прыналежала ў свой час і каталікам, а пасля – вярнулася да праваслаўнай парафіі. У 1833 годзе, у памяць пра Спаса-Праабражэнскую царкву , якая знаходзілася ў Заслаўі і згарэла , храм быў асвячоны менавіта пад гэтыя імем.

100-гадовы юбілей адсвяткаваў самы стары паравы млын у Беларусі. Сёння гэта этнаграфічны комплекс «Млын», які вабіць гасцей сваёй аўтэнтычнасцю і непаўторнай атмасферай. І тутэйшы паравы млын на хаду. Гэта не мёртвы музейны экспанат - млын у любы момант можна запусціць у працу, якую ён спраўна выконваў доўгі час - з 1910 да 1996 года, надзейна служачы жыхарам Заслаўя, і не толькі ім. Акрамя таго, тры паверхі млына займаюць найцікавыя экспанаты.

Жодзішкаўская сядзіба - помнік архітэктуры XVIII-XIX стст. У комплекс уваходзяць сядзібны дом, бровар, вадзяны млын, парк. Уяўляе сабой адно з былых будынкаў езуіцкага калегіума. Сядзіба ў розны час належала Патоцкім, Ласкарісам, Мілашэўскім. Сёння ў будынку размешчана псіхіятрычная бальніца.

Жодзішкаўскі касцёл Найсвяцейшай Тройцы - помнік архітэктуры рэнесансу. Пабудаваны ў 1612 годзе з цэглы як кальвінскі збор, з XIX стагоддзя вядомы як касцёл. Уяўляе прамавугольнае выцягнутае будынак крыжападобнай формы з нізкай квадратнай апсідай.
У інтэр'еры - арнаментальна-дэкаратыўныя і пластычна-ляпныя ўпрыгожванні алтара ў стылі ракако.

Вадзяны млын у Жодзішках пабудаваны ў 1871 г. Існуе версія, што падмурак млына быў закладзены яшчэ ў пачатку XVIII ст. Сцены падмурка ў шырыню дасягаюць больш аднаго метра. Пасля стварэння калгасу ў 1951 годзе ў Жодзішках вадзяны млын з прыватнага валодання забралі ў калгас. Пасля правядзення ў 1961 г. электрыфікацыі патрэба ў эксплуатацыі вадзянога млына адпала, у запусценні яны прастаял да 1996 г. Адноўлён у 1997 г., на млыне захаваны старажытныя каменныя жорны.