Гісторыя царквы
Першапачаткова Заслаўская Спаса-Праабражэнская царква была пабудавана ў другой палове XVI стагоддзя як кальвінісцкі сабор па ініцыятыве ўладальніка Заслаўя Яна Глебовіча. Яна размяшчалася на тэрыторыі ўмацаванага замка і мела абарончы характар. Тут прапаведаваў Сымон Будны, а пры саборы дзейнічала школа.
У 1628 годзе храм перабудавалі ў касцёл святога Міхала Арханёла, а пазней перадалі дамініканскаму манастыру. У 1678 годзе была дабудавана вежа, абноўлены фасады і заменены байніцы на дэкаратыўны пояс. У 1833 годзе будынак перадалі уніятам, а ў 1839 годзе – Рускай Праваслаўнай Царкве.
Пасля капітальнага рамонту 1864–1865 гадоў храм дзейнічаў да 1930-х, затым выкарыстоўваўся як склад. Падчас вайны быў пашкоджаны, а ў 1968–1972 гадах адрэстаўраваны і ператвораны ў музей. У 1980-х гадах перададзены Беларускаму Экзархату, а пасля пажару 1996 года зноў адноўлены. У 2015 годзе храм атрымаў статус другога кафедральнага сабора Мінскай епархіі.
Архітэктурныя асаблівасці храма
Заслаўская Спаса-Праабражэнская царква – гэта безслуповы, безапсідны храм прамавугольнай формы, што з’яўляецца рэдкасцю для праваслаўных цэркваў. Яе інтэр’ер першапачаткова меў зальную структуру без алтара і іканастаса, бо храм будаваўся як кальвінісцкі сабор.
Таўшчэзныя сцены завяршаюцца высокім аркатурным поясам, у якім раней размяшчаліся байніцы, што падкрэслівае абарончае значэнне будынка. Кафалікон царквы выглядае масіўным і прыземістым, а перад ім узвышаецца 30-метровая вежа, падзеленая на шэсць ярусаў, у кожным з якіх таксама былі байніцы.
Звонку Спаса-Праабражэнская царква упрыгожана вертыкальнымі пілястрамі з руставанай аздобай, што надае ёй строгі і манументальны выгляд. Першапачаткова храм быў часткай умацаванага бастыённага замка і служыў апошнім аплотам абароны, а высокая вежа выконвала дазорную функцыю.
Легенды і таямніцы храма
Паводле паданняў, храм звязаны з імёнамі князёў Заслаўскіх, а ў яго сценах стагоддзямі хаваліся святыні. У летапісах згадваецца, што ў падземных хадах царквы маглі захоўвацца каштоўнасці, схаваныя падчас войнаў. Аматары містыкі і гісторыі знойдуць тут шмат загадак, вартых даследавання.
Экскурсіі з наведваннем Спаса-Праабражэнскай царквы
Заслаўская Спаса-Праабражэнская царква – адна з найстарэйшых святынь Беларусі, якую можна ўбачыць у рамках экскурсійных маршрутаў з Мінска. Падарожнікі змогуць пазнаёміцца са старажытным Заслаўем, яго гісторыка-культурнымі помнікамі і ўмацаваннямі.
Наведванне храма ўключана ў экскурсію Старажытнае Заслаўе, прысвечаную гісторыі горада-крэпасці. Таксама яго можна ўбачыць у межах маршруту Заслаўе – Крэва – Гальшаны, які ахоплівае старадаўнія замкі і храмы. Для аматараў рамёстваў падыдзе паездка Заслаўе – Радошкавічы (завод керамікі), дзе акрамя гістарычнага цэнтра можна наведаць прадпрыемства па вытворчасці керамікі. Тым, хто цікавіцца ваеннай гісторыяй, падыдзе экскурсія Старажытнае Заслаўе – Лінія Сталіна або пашыраны маршрут Мінск – Хатынь – Курган Славы – Лінія Сталіна – Заслаўе (2 дні). Тым, хто хоча даведацца больш пра традыцыйныя промыслы, будзе цікавы тур Круцяць жорны: Заслаўе – Жодзішкі.
Экскурсіі па Беларусі з наведваннем Заслаўскай Спаса-Праабражэнскай царквы даступныя цэлы год. Рэкамендуем замовіць экскурсію загадзя, абраўшы зручную дату і маршрут.
