Навагрудак - Іўе

Напачатку XVII стагоддзя ў Наваградку абгрунтаваліся прадстаўнікі каталіцкага ордэна - Дамініканцы. Для іх і быў збудаваны касцёл, што спалучае ў сабе элементы пышнага і святочнага барока і позняга класіцызму. Чаго толькі не пабачыў храм: ваяры і пажары, збожжасховішча і мэблевы склад, запусценне і ліквідацыю ордэна. Аднак у лепшыя часы пры касцёле дзейнічаў манастыр і школа. У школе гэтай вучыўся пісьменнік і палітык Адам Міцкевіч.

Яшчэ напачатку XIV стагоддзя Вялікі князь літоўскі Гедемин запрасіў у Наваградак Францысканцаў. Каля ста гадоў яны працавалі над стварэннем свайго храма - касцёла Св. Антонія. Храм завершаны - але ўжо праз 50 гадоў каталіцкі ордэн змушаны пакінуць кляштар. Аднак, нягледзячы на вехі лёсу, ён дайшоў да нашага часу, хай трохі перайначаны. Пра яго гісторыю і ролю ў горадзе Вам яшчэ давядзецца пазнаць.

Вершамі Адама Міцкевіча захапляліся Пушкін, Рылееў, Бястужаў, Дельвіг, Вяземскі. Нарадзіўся ён на тэрыторыі цяперашняй Беларусі, пісаў на польскай мове, жыў і працаваў у Еўропе, а памёр у Турцыі. Аднак адусюль душа яго цягнула дахаты – на Наваградчыну, дзе і пройдзе экскурсія - сярод бясконцага абшару ўзгоркаў і палі, працятых рэкамі. Тут прайшлі дзяцінства і юнацкасць Адама, захавалася хата, дзе ён жыў. У горадзе ўсталяваны помнік лепшаму паэту эпохі рамантызму і збудаваны «курган неўміручасці», куды доўгі час людзі везлі зямлю з розных рэгіёнаў Свету. Тут ушанавана памяць пра чалавека, які ўнёс велізарны ўнёсак у развіццё беларускай і польскай літаратур.

Наваградак – першая сталіца Вялікага княства Літоўскага. Горад з тысячагадовай гісторыяй захаваў дзіўныя пейзажы ўзгоркаў і лясоў, выгляд на якія адкрываецца з замкавай гары. А на ёй узвышаюцца руіны велічнага замка, дзе шмат стагоддзяў назад быў каранаваны Міндоўг. Наваградскі замак, размешчаны на вяршыні ўзгорка, бачны за шмат кіламетраў ад горада – вежы яго, нібы волаты, высечаны з каменнай груды, здалёк паведамлялі пра моц і веліч крэпасці.

Напачатку XVIII стагоддзі, на тэрыторыі пабудаванага Вітаўтам у 1395 году аднаго з першых беларускіх касцёлаў, быў збудаваны Фарны касцёл. Выдатны выгляд на яго адкрываецца з «замкавай гары». Белы манументальны храм з чырвоным дахам выгодна кантрастуе з выдатнымі пейзажамі пагорыстай мясцовасці.

Храм святога пакутніка немаўля Гаўрыіла Беластоцкага ў г. Іўе быў створаны ў будынку, які яшчэ напачатку XX стагоддзя служыў жылой хатай. Падчас вайны тут быў радзільны дом, а пасля - дзіцячы сад-яслі. І толькі ў 1993 году храм быў перададзены вернікам. З таго самага часу і дагэтуль Царква ў ціхім пейзажы елак адкрыта для вернікаў.

Мячэць у Іўе існуе ўжо больш 120 гадоў. За гэты час яе не кранулі ні войны, ні пажары. Іўе неафіцыйна лічыцца сталіцай беларускіх татараў. Гэты народ захоўваў сваю культуры, свае гісторыі і легенды, сваіх святых, якіх заўсёды шанавалі. Менавіта таму ў Іўе была збудавана мячэць. На працягу ўсяго савецкага перыяду Іўеўская мячэць была адзінай дзейснай у Беларусі.

На самай высокай кропцы Іўя размясціўся лёгкі і вытанчаны барочны касцёл - Касцёл Святых Пятра і Паўла, які некалі быў часткай манастыра ордэна Бернардынаў. Частка жылых манастырскіх пабудоў захавалася да нашых дзён, але куды больш увагі прыцягвае сам храм і ўсталяваная побач статуя Хрыста - амаль такая ж, як у Рыа-дэ-Жанэйра. У храме гэтым Вы ўбачыце рэліквію, якая сышла з нябес - адну з 60 абразаў Казанскай Божай Маці, якія пабывалі ў космасе і больш ста разоў абляцелі зямлю. А касцёлу яе падарыў Віктар Шутоў - былы супрацоўнік касмічнага агенцтва Расіі і выхадзец Іўеўшчыны.

Іўеўскі музей нацыянальных культур - адзіны музей у Беларусі, які распавядае пра гісторыю суіснавання розных народаў. Стракатасць нацыянальнага складу нараджала адмысловы ўклад жыцця, пра які ў Іўе ніколі не забывалі, асцярожна захоўвалі і зараз распавядаюць пра яго гасцям горада. Экспазіцыя музея пазнаёміць Вас з гісторыяй карэннага насельніцтва Іўеўшчыны, з культурай і побытам беларускіх татараў і габрэяў. Тутака ж Вы пазнаяце пра падзеі розных народаў падчас Сусветнай вайны. У музеі выкарыстоўваюцца не толькі аўтэнтычныя музейныя прадметы, але і сучасныя тэхналогіі, якія дазваляюць сумяшчаць тэксты, гукі, відэа, графіку разам і ствараць прыемную атмасферу для спазнання новага і займальнага.