Крэва - Гальшаны - Іўе - Навагрудак

У далёкім XIV стагоддзі, вялікім князем літоўскім Гедымінам, у Крэва быў збудаваны замак. Ён стаў адной з 6 самых непрыступных крэпасцяў свайго часу, маючы толькі 2 вежы і сцены з каменя і чырвонай цэглы. Менавіта тут, у вялікай абароннай вежы, па загадзе свайго пляменніка Ягайла, быў задушаны адзін з князёў ВКЛ – Кейстут. А ўжо праз 3 гады тут быў падпісаны юрыдычны дакумент, які паўплываў на ход усёй еўрапейскай гісторыі. У сценах замка падпісана была Крэўская ўнія - дамова пра звяз Вялікага княства Літоўскага і Польскага каралеўства. Час і войны знішчылі крэпасць амаль дашчэнту. На экскурсіі ў Вас будзе магчымасць убачыць руіны, якія захоўваюць гісторыю вялікіх падзей.

У XVII стагоддзі ў Гальшанах пабудаваны быў грандыёзны замак-палац, якому не было аналагаў ва ўсім Вялікім княстве Літоўскім і ў каралеўстве Польскім. Дзякуючы пышнасці вонкавага і ўнутранага ўбрання і цэласнасці задумы, ён па праве лічыўся адным з найпрыгожых у Рэчы Паспалітай XVII стагоддзя. Падканцлер ВКЛ Павел Сапега, стаў фундатарам гэтага праекта, гаспадаром новага і арыгінальнага рашэння. Магнацкая рэзідэнцыя адбіла ў сабе капрызы маньерызму, які завяршаў рэнесанс, рыхтуючы глебу для пышнай архітэктуры і цэлай эпохі барока. Частая далейшая змена гаспадароў згуляла злую ролю ў жыцці архітэктурнай «кветкі» - да нашых дзён дайшлі руіны. Яны захоўваюць гісторыю, былую веліч і славу. Легендарнае мінулае маёнтка Паўла Сапегі ўвайшло ў твор Уладзіміра Караткевіча - раман «Чорны замак Гальшанскі», які стаў глебай для экранізацыі і тэатральных пастановак.

Манастыр францысканцаў у Гальшанах, збудаваны ў XVI стагоддзі, здабыў ледзь не большую вядомасць, чым Гальшанскі замак. А ўся справа ў тым, што апроч выдатнага вонкавага аблічча, гісторыя яго атрымала містычную афарбоўку. Па адной з легенд, у сцяну, якая раз-пораз руйнавалася, была ўмуравана маладая жанчына. Пабудову выратавалі - з таго часу будынак ні разу не руйнаваўся. Аднак легенда здабыла цалкам рэальны працяг - пра яго Вы пазнаяце на экскурсіі. Скажам толькі, што падчас рэстарацыі, у сценах сапраўды быў знойдзены шкілет.

Храм святога пакутніка немаўля Гаўрыіла Беластоцкага ў г. Іўе быў створаны ў будынку, які яшчэ напачатку XX стагоддзя служыў жылой хатай. Падчас вайны тут быў радзільны дом, а пасля - дзіцячы сад-яслі. І толькі ў 1993 году храм быў перададзены вернікам. З таго самага часу і дагэтуль Царква ў ціхім пейзажы елак адкрыта для вернікаў.

Мячэць у Іўе існуе ўжо больш 120 гадоў. За гэты час яе не кранулі ні войны, ні пажары. Іўе неафіцыйна лічыцца сталіцай беларускіх татараў. Гэты народ захоўваў сваю культуры, свае гісторыі і легенды, сваіх святых, якіх заўсёды шанавалі. Менавіта таму ў Іўе была збудавана мячэць. На працягу ўсяго савецкага перыяду Іўеўская мячэць была адзінай дзейснай у Беларусі.

На самай высокай кропцы Іўя размясціўся лёгкі і вытанчаны барочны касцёл - Касцёл Святых Пятра і Паўла, які некалі быў часткай манастыра ордэна Бернардынаў. Частка жылых манастырскіх пабудоў захавалася да нашых дзён, але куды больш увагі прыцягвае сам храм і ўсталяваная побач статуя Хрыста - амаль такая ж, як у Рыа-дэ-Жанэйра. У храме гэтым Вы ўбачыце рэліквію, якая сышла з нябес - адну з 60 абразаў Казанскай Божай Маці, якія пабывалі ў космасе і больш ста разоў абляцелі зямлю. А касцёлу яе падарыў Віктар Шутоў - былы супрацоўнік касмічнага агенцтва Расіі і выхадзец Іўеўшчыны.

Яшчэ напачатку XIV стагоддзя Вялікі князь літоўскі Гедемин запрасіў у Наваградак Францысканцаў. Каля ста гадоў яны працавалі над стварэннем свайго храма - касцёла Св. Антонія. Храм завершаны - але ўжо праз 50 гадоў каталіцкі ордэн змушаны пакінуць кляштар. Аднак, нягледзячы на вехі лёсу, ён дайшоў да нашага часу, хай трохі перайначаны. Пра яго гісторыю і ролю ў горадзе Вам яшчэ давядзецца пазнаць.

Напачатку XVII стагоддзя ў Наваградку абгрунтаваліся прадстаўнікі каталіцкага ордэна - Дамініканцы. Для іх і быў збудаваны касцёл, што спалучае ў сабе элементы пышнага і святочнага барока і позняга класіцызму. Чаго толькі не пабачыў храм: ваяры і пажары, збожжасховішча і мэблевы склад, запусценне і ліквідацыю ордэна. Аднак у лепшыя часы пры касцёле дзейнічаў манастыр і школа. У школе гэтай вучыўся пісьменнік і палітык Адам Міцкевіч.

Наваградак – першая сталіца Вялікага княства Літоўскага. Горад з тысячагадовай гісторыяй захаваў дзіўныя пейзажы ўзгоркаў і лясоў, выгляд на якія адкрываецца з замкавай гары. А на ёй узвышаюцца руіны велічнага замка, дзе шмат стагоддзяў назад быў каранаваны Міндоўг. Наваградскі замак, размешчаны на вяршыні ўзгорка, бачны за шмат кіламетраў ад горада – вежы яго, нібы волаты, высечаны з каменнай груды, здалёк паведамлялі пра моц і веліч крэпасці.

Напачатку XVIII стагоддзі, на тэрыторыі пабудаванага Вітаўтам у 1395 году аднаго з першых беларускіх касцёлаў, быў збудаваны Фарны касцёл. Выдатны выгляд на яго адкрываецца з «замкавай гары». Белы манументальны храм з чырвоным дахам выгодна кантрастуе з выдатнымі пейзажамі пагорыстай мясцовасці.