Архіпелаг Сапегаў (Слонім-Ружыны-Зэльва)

У сярэдзіне XVIII стагоддзі, ледзь у аддаленні ад гістарычнага цэнтра, збудаваны быў выдатны касцёл – яго аблічча ўражае гасцей багаццем аздаблення і пластычнасцю формаў. Змесцаваныя пад кутом вежы, шматлікія нішы і вытанчаныя лініі здраджваюць храму адменны шарм. Пройдучы праз разбурэнні, выкарыстанне пад склады саленняў і рэстаўрацыі – ён усё таксама грацыёзна сустракае жыхароў і гасцей Слоніма.

Бенедыктыны – найстары каталіцкі манаскі ордэн, заснаваны яшчэ ў VI стагоддзі. Яны жывуць у працы і малітве і навучаюць прадстаўнікоў «свецкага» свету – часцей гэта дзяўчыны са шляхоцкіх сем'яў. У Слоніме кляштар бенедыктынак быў заснаваны жонкай смаленскага падстольніка. Манашкі прыйшлі з ліквідаванага Смаленскага кляштара і называліся смаленскімі выгнанніцамі. Як склаўся іх лёс у Слоніме? Пра гэта Вы пазнаяце падчас экскурсіі.

Слонімская сінагога – адна з самых старых захаваных сінагог в Беларуь. Архітэктурная дамінанта даўнейшага гандлёвага пляца арганічна злучае ў сабе абарончы характар і вытанчаныя барочныя фасады. Асаблівая цікавасць прадстаўляе добра захаваны інтэр'ер: біма – узвышэнне для правядзення рэлігійных абрадаў – з даўнейшымі фрэскамі на купале, ляпнінай, размаляванай альбо пакрытай пазалотай. Роспісы на сценах сінагогі расказваюць пра шматвяковую юдэйскую культуру.

Траецкая царква ў Зэльве – адна з нешматлікіх выбітнасцяў мястэчка. Розныя версіі пра яе з'яўленне існуюць тут. Ці напачатку XIX стагоддзя на падмурках старажытнага храма ўзвялі спачатку касцёл, ці ў гэты ж час тут тэатр збудаваны быў Сапегамі. Ішлі тут богаслужэнні ці забаўкі для гасцей Анейскага кірмашу? Пра гэта падрабязней раскажа экскурсавод. Траецкая царква захоўвае памяць пра яшчэ адну гісторыю даўніны. Тут пахавана Ларыса Геніюш і ўсталяваны помнік ёй – напэўна, адзіны ў Беларусі з сімволікай БНР і словамі «Божа, барані Беларусь!» – гэта было вельмі важна для беларускай паэткі і верніцы храма, якая не губляла веру нават падчас усеагульнага атэізму.

Адзін з найстарых храмаў на Пружаншчыне і ўзор вытанчанага архітэктурнага стылю барока – Царква Святых Пятра і Паўла ў Ружанах. Разам з захаванымі жылымі пабудовамі манастыра яна ўпрыгожвае цэнтральны пляц мястэчка. 10 гадоў прыдворны архітэктар Сапегаў Ян Самуэль Бекер працаваў над стварэннем архітэктурнага шэдэўра – у другой палове XVIII стагоддзя велічны храм з рысамі барока быў асвячоны ў імя апосталаў Пятра і Паўла. Прапануем убачыць яго і ўведаць пра гісторыю і сучаснасць кляштарскага комплексу.

5 стагоддзяў назад вялікакняскі канцлер Леў Сапега разам з жонкай Аляксандрай сталі фундатарамі касцёла ў радавым маёнтку – у Ружанах. Тады гэта быў драўляны храм, пазней – каменны, далей – трохі перабудоў… І вось цяпер нашым вачам адкрываецца выгляд на даволі сціплы сілуэт класічнага стылю, але калі увайсці ўнутр – вытанчаныя інтэр'еры заваёўваюць увагу, а неверагодны гук аргана – цешыць слых.

Ружаны – вельмі характэрнае беларускае мястэчка, дзе размясцілася радавое гняздо Сапегаў – палац тыпу Палаца, характэрнага для Італьянскага Адраджэння. Гасцей з усёй Беларусі і з розных краін Свету прыцягваюць сюды аркады і руіны – а некалі, Ян Сапега прымаў тут караля Рэчы паспалітай Жыгімонта Старога, частаваў яго мясцовай медавухай з буйнага крыштальнага куфля. Адзін час тут нават захоўваўся дзяржаўны скарб княства, і месціўся самавіты арсенал. Час і ваяры не пашкадавалі твор дасёння не вядомага архітэктара, аднак нашы сучаснікі актыўна аднаўляюць шэдэўр. А пакуль, Вы наведаеце ўжо адрэстаўраваныя залы заязной брамы і прагуляецеся сярод велічных аркад палаца.