Сядзіба Скірмунтаў

Сядзіба ў Шэметава - помнік сядзібна-паркавай архітэктуры, гэта адна з найболей старажытных сядзібаў на тэрыторыі Беларусі.  Назва Шэметава адбываецца ад імя старажытнага роду Шэметаў (герб – Лебедзь), якія калісьці былі ўладальнікамі гэтых земляў. За час свайго існавання ўладальнікамі Шэмятоўшчыны былі прадстаўнікі вядомых родаў Боскіх, Швыдкоўскіх, Страбоўскіх, Дэспат-Зяновічаў, Сулістроўскіх, Скірмунтаў. Апошнім уладальнікам Шэмятоўскай сядзібы стаў Баляслаў Скірмунт.

З усіх пабудоў на тэрыторыі сядзібы захаваліся: каменны касцёл, плябанія, гаспадарчыя пабудовы (свіран, гамарня, бровар). Гэтак жа захаваўся невялікімі фрагментамі парка. Сістэма штучных сажалак, закладзеная напачатку ў ХVIII стагоддзя на пляцы каля 100 га, пасля рэканструкцыі выкарыстоўваецца рыбнай гаспадаркай Нацыянальнага парку «Нарачанскі».

Сядзібна-паркавы комплекс займаў вялікую тэрыторыю ўзгорка і меў сіметрычна – восевую кампазіцыю, дзе кампазіцыйным цэнтрам была сядзібная хата. Сядзібная драўляная хата ў формах архітэктуры барока была пабудаваны Андрэем (Анджэем) Cулістроўскім у другой палове ХVIII стагоддзя. Поруч хаты закладзены рэгулярны парк. Перабудова сядзібы пачалася ў першай палове ХIХ стагоддзя, калі яе ўладальнікамі сталі Скірмунты. Драўляная сядзібная хата была перабудаваны ў стылі класіцызму, да яго падоўжанага фасада прыбудаваны каменны калонны порцік на высокім пандусе з балюстрадай. Рэгулярны парк быў перабудаваны ў пейзажны. Хата згарэла ў 1943 годзе. Да нашага часу, захавалася галоўная кампазіцыйная вось сядзібы – прасталінейная цэнтральная алея даўжынёй каля 2 км, якая праходзіць праз усю тэрыторыю сядзібы ад в. Шэметава да былой сядзібнай хаты. Алея абсаджана ліпай, ясенем, алешынай. Гаспадарчыя пабудовы (свіран, гамарня, бровар) вакол узгорка збудаваны на мяжы ХIХ – ХХ стагоддзяў з чырвонай цэглы, неатынкаваны. Усе пабудовы, акрамя бровара, аднапавярховыя, прастакутныя ў плане, выкананы ў простых формах, пазбаўлены дэкору. Будынак бровара (захаваўся часткова) аднапавярховы, у плане Г-вобразнай формы. 

На базе штучных сажалак Шэмятаўскай сядзібы ў наш час дзейнічае рыбагадавальнік «Шэметава», які належыць дзяржаўнай прыродаахоўнай установе «Нацыянальны парк «Нарачанскі».