Віцебск - Полацк (2 дня)

Палац Губернатара ўпрыгожвае набярэжную Заходняй Дзвіны з другой паловы XIX стагоддзя. Выдатная палацавая плошча стала упадабаным месцам гараджанаў з моманту свайго з'яўлення – яна не была падобна на іншыя. Сіла і спакой палаца гарманавалі з лавачкамі ўздоўж Дзвіны, прыгожымі фантанамі і духавай музыкай, што даносіцца з палаца. А даносілася яна часта, прыёмы і балі не былі рэдкасцю – гэта робіцца відавочным, калі ўспомніць некаторых гасцей і жыхароў палаца: шляхціч Кудзіновіч, брат імператрыцы Марыі Фёдараўны герцаг Вюртэмбергскі, Напалеон I, брат Мікалая I князь Кастусь Паўлавіч, пісьменнік і першы рускі гістарычны рамантіст Іван Лажэчнікаў. А напачатку XX стагоддзя тут танцавала найвядомая амерыканка Айседора Дункан. Прапануем убачыць палац і Вам.

Звеставальная царква – адна з найстарых у Віцебску, а значыць, напэўна, захавала штосьці незвычайнае і ўнікальнае, што Вам і мае быць даведацца. З'явілася яна ў XII стагоддзі як увасабленне старажытнарускага дойлідства. Цікавая і архітэктура храма, не раз ужо перабудаванага ў сілу часу і падзей, і арыгінальны мур «патопленага шэрага» - скарыстаная толькі ў 2 храмах свету – у Віцебску і ў Канстанцінопалі.

Віцебская ратуша – выдатны помнік архітэктуры і прыклад спалучэння двух вытанчаных стыляў: барока і класіцызм. Ратуша – сімвал горада, які захоўвае памяць пра часы незалежнасці і самакіравання, падараваныя з магдэбургскім правам. Яна арганічна ўпісалася ў ансамбль гістарычнага цэнтра Віцебска, які прыцягвае ўвагу мноствам незвычайных увасабленняў архітэктарскай думкі.

У сярэдзіне XVIII стагоддзя на высокай Успенскай гары, што налічвае мінімум 1000 гадоў існавання, манахі базыльяне ўзвялі каменны храм, на месцы ранейшага драўлянага. Час бязлітасны – яго неаднаразова бурылі і зменьвалі. Аднаўленне выточнага аблічча завершана нядаўна - у 2011 годзе. І цяпер Успенскі сабор ізноў нібы плыве над горадам і ракой – яго купалы бачны з усенькіх вуглікаў Віцебска, і таксама далёка чуецца звон самага вялікага ў Беларусі звона. Толькі прыгожыя звілістыя ўсходы злучаюць яго з зямлёй.

З прычыны падзей II Сусветнай вайны – мемарыяльных комплексаў, прысвечаных ёй, у Беларусі ў багацці. Віцебск не стаў выняткам – тут пра падзеі тых гадоў напамінае самая вялікая ў Беларусі пляц – пляц Перамогі. Стараннямі выдатных архітэктараў створаны незвычайны і вельмі ўрачысты комплекс, які складаецца з кампазіцыі «Тры багнеты» з барэльефамі, якая напамінае «Курган Славы», Вечны агонь, 2 басейны з фантанамі, тэматычныя скульптуры і сістэму падсвятлення, якая ў вечаровы час стварае на Пляцы Перамогі адменную атмасферу.

Дзівосны касцёл Святой Барбары – яшчэ адзін дыямент архітэктуры Віцебска, які з'явіўся тут пад канец XVIII стагоддзя. Выкарыстанне чырвонай цэглы і спалучэнне вытанчаных стыляў: барока і неараманскага – ствараюць непаўторнае аблічча храма. Стрыманы і манументальны, строгі і трохі містычны ён прыкоўвае пагляды мінакоў і пэўна каштуе Вашай увагі.

Летні Амфітэатр – галоўная канцэртная пляцоўка міжнароднага фэсту мастацтваў «Славянскі кірмаш у Віцебску» з 1992 гада. Адкрытая канцэртная зала імгненна заваявала папулярнасць сярод выканаўцаў. З першага «Славянскага базара» яна стала галоўнай канцэртнай пляцоўкай фэсту. За чвэрць стагоддзя, а менавіта гэтулькі споўнілась амфітэатру, на сцэне яго пабывалі практычна ўсе вядомыя выканаўцы краін СНД. Грандыёзнае збудаванне з сучаснай светлавой і гукавой сістэмай, развітай інфраструктурай радае і зоркам эстрады, і гледачам, і аматарам вандраванняў.

Віцебск - Радзіма сусветна вядомага мастака Марка Шагала. На працягу ўсяго жыцця майстра Віцебск быў невычэрпнай крыніцай натхнення. Купалы храмаў і даўнейшыя вулачкі, мініяцюрныя хаты і крамкі з шыльдамі, стужкі драўляных платоў і фурманы на вуліцах назаўжды засталіся на маляўнічых палотнах, разам з яго знакамітымі луналымі ў небе анёламі і закаханымі… Музей Марка Шагала адкрые для Вас старонкі жыцця і творчасці мастака.

Геаграфія месцаў, звязаных з імём мастака Марка Шагала, вельмі шырокая — Францыя і Швейцарыя, Нямеччына і Англія, ЗША і Ізраіль. Размалёўка плафона «Гранд-Опера» ў Парыжы, вітражы ў цэрквах Майнца, Цюрыха і Цьюдлі, у сінагоге ў Іерусаліме, мазаічные пано для Нацыянальнай бібліятэкі ў Чыкага, тысячы палотнаў і графічных прац, змешчаных зараз у розных краінах на розных кантынентах. За сваё жыццё, даўжынёю амаль у цэлае стагоддзе, Шагал стаў сучасным «грамадзянінам свету». Яго творчасць блізка і зразумела людзям розных нацыянальнасцяў і веравызнанняў. Аднак быў у жыцці вялікага мастака горад, памяць пра які ён пранёс праз усё жыццё, — Віцебск. З тымі працамі, што захаваліся ў горадзе, Вы азнаёміцеся ў Арт-цэнтры Марка Шагала.

Езуіцкі калегіум у Полацку – першая езуіцкая навучальная ўстанова на тэрыторыі сучаснай Беларусі. Дзякуючы выкладанню вылучна на мясцовай мове, высокаму роўню адукацыі, вялікай бібліятэцы і лабараторыі, лік студэнтаў узрос ад 5 да 450 чалавек. Найбагаты калегіум быў культурным і асветніцкім цэнтрам Полацкіх зямель і атрымаў высокі статус акадэміі, дзе навучалася ўжо 700 чалавек. Тут працягвае сваё існаванне традыцыя адукацыі – у архітэктурным помніку стылю барока размясціўся Полацкі Дзяржаўны ўніверсітэт. У калегіуме адкрыта экспазіцыя «Рэканструкцыя праекта Габрыэля Грубера «Механічная галава» - яна выканана ў выяве Сакрата і гатова адказаць на ўсе Вашы пытанні на 5 мовах.

Нехта бачыць у іх памятныя знакі князя, нехта памежныя адзнакі ці шляхавыя знакі, нехта маленне пра дапамогу – але ўсе мы разумеем, што гэта ўнікальныя і выдатныя сведкі легендарных падзей, якія адбываліся дзясятак стагоддзяў таму. Гаворка ідзе пра цэлую серыю велізарных камянёў – валуноў - з высечанымі знакамі і рознага роду надпісамі – адзін з іх Вы ўбачыце. Камень, атрымалы назву Барыс, прывезены да Полацкай Сафіі і велічна сустракае гасцей. А на ім надпіс «Ісус Хрыстос. Божа памазі рабу свайму Барысу».

Полацкая зямля здаўна славіцца сваёй гісторыяй, свецкім і рэлігійным жыццём. Сярод іншых сведак развіцця рэлігіі ў горадзе, паломнікаў прыцягвае Свята-Багаяўленскі Полацкі манастыр. За 5 стагоддзяў існавання ён неаднаразова гарэў і згараў дашчэнту, перабудоўваўся і прымаў ганаровых госцяў. У канцы XVIII стагоддзі яго наведала Кацярына II, пасля чаго ён адчувальна змяніўся – дабудавалі двухпавярховы вялікі корпус. Сёння ў ім размешчаны Музей Беларускага кнігадрукавання і музей-бібліятэка Сімеона Полацкага, які выкладаў у братэрскай школе да таго, як з'ехаў у Маскву навучаць Івана, Саўю і Фёдара – дзяцей рускага цара Аляксея Міхайлавіча.

З якога бы баку не пад'ехалі Вы да горада - убачыце велічны і вытанчаны барлінны сілуэт Полацкай Сафіі. 10 стагоддзяў назад узвялі найстаражытнейшую хрысціянскую святыню і першы каменны храм у Беларусі, адзін з самых ранніх у Старажытнай Русі - копія Візантыйскай святыні. Зараз, ад першапачатковага аблічча, захаваліся толькі склеп, тры апсіды, частка ўнутраных слупоў і аздабленне падмурка. Сёння Сафійскі сабор - першы прадстаўнік мастацтва, які ўвабраў у сябе рысы ўласцівыя Полацкай зямлі. Набажэнствы тут спынены яшчэ напачатку XX стагоддзя: цяпер гэта ўнікальны музей і адна з лепшых канцэртных зал Еўропы, дзе Вы пачуеце выдатны орган ці камерную музыку.

Маладая красуня – князёўна, якая рашыла насуперак волі бацькі стаць манашкай, а ў наступства настаяльніцай першага на тэрыторыі Беларусі жаночага манастыра – Еўфрасіння Полацкая. Менавіта дзякуючы ёй у Полацку з'явіўся Спаса-Еўфрасіннеўскі кляштар, а ў ім духоўны знак «Зямлі пад белымі крыламі» - неацэнны крыж Еўфрасінні. Праваслаўны жаночы кляштар збудаваны 9 стагоддзяў таму. Першы яго храм – Спаса-Еўфрасіннеўская царква, упрыгожаная найстаражытнымі фрэскамі – быў пабудаваны ўсяго за 30 тыдняў і стаў лепшым з захаваных пабудоў прыкладам стараполацкага дойлідства.

З часу князя Усяслава Чарадзея, паводле летапісаў і хронікаў, нашы продкі вызначаліся моцай, спрытам, цягавітасцю. Менавіта з тых часу па ўсёй Еўропе разышлася слава пра нашых рыцараў. «Сэрца – Бацькаўшчыне, гонар – нікому!» - гэтыя словы былі дэвізам беларускіх рыцараў, якія падарожнічалі па дарогах Еўропы, здзяйснялі вычыны ў гонар дам свайго сэрца і Бацькаўшчыны. Дзе ж з'явіліся першыя рыцары на нашых землях? Вядома, у першым княстве – Полацкім. Таму акурат тут, у Полацку, нашчадкам старажытнага роду Рурыкавічаў, створана ўнікальная экспазіцыя, якая пазнаёміць Вас з дзіўнай займальнай гісторыяй сярэднявечнага рыцарства, з законамі гераізму і гонару, з тыпамі даспехаў рознага часу з тыпамі сярэднявечных катаванняў. А атмасфера сярэднявечнага замка дапаможа пагрузіцца ў гісторыю, забыўшыся пра штодзённую мітусню.