Трагедыя дзіцячага дома ў Дамачаве
У 1939-1941 гадах у Дамачаве знаходзіўся дзіцячы дом, дзе жылі 84 выхаванцы. 22 чэрвеня 1941 года, з пачаткам вайны, эвакуяваць дзяцей не паспелі, і яны апынуліся ў акупацыі. За першы год вайны частка дзяцей загінула ад голаду, хвароб і медыцынскіх эксперыментаў, якія праводзілі гітлераўцы. 23 верасня 1942 года 53 выхаванцы разам з выхавацельніцай Палінай Грохольскай былі вывезены ў лес на ўскрайку вёскі Ляплёўка і расстраляны.
Стварэнне мемарыяла
У 1952 годзе на ўскрайку Ляплёўкі быў усталяваны абеліск у памяць аб загінулых дзецях. Пазней, у 1987 годзе, тут з’явіўся манумент «Пратэст» – васьміметровая стэла з белага мармуру з бронзавымі фігурамі дзяцей, якія клічуць на дапамогу. Аўтары помніка – архітэктары М. Ткачук і Г. Пашкоў, скульптар А. Салятыцкі. Гэты мемарыял стаў важным аб’ектам для экскурсіі па Беларусі, прыцягваючы ўвагу да трагічных падзей тых часоў.
Гістарычныя факты
Як паведамляе раённая газета «Зара над Бугам», Дамачаўскі дзіцячы дом-інтэрнат быў заснаваны ў 1925 годзе польскімі ўладамі. У ім выхоўваліся сіроты розных нацыянальнасцей – беларусы, рускія, палякі, украінцы, габрэі. У 1941 годзе ў інтэрнаце знаходзілася каля ста дзяцей ва ўзросце ад немаўлят да 12-гадовых падлеткаў. Большасць з іх не мелі ні бацькоў, ні сваякоў.
У той трагічны дзень 23 верасня 1942 года ўвечары ў двор інтэрната прыбыла грузавая машына з шасцю ўзброенымі нямецкімі салдатамі. Дзецям сказалі, што іх вязуць у Брэст, і загадалі залезці ў кузаў. Усяго ў машыну пасадзілі 55 выхаванцаў і іх выхавацельніцу Паліну Аляксандраўну Грохольскую. Толькі двое дзяцей – Тося Шахметава і Віця Абрамаў – здолелі выскачыць і ўцячы. Астатніх завезлі ў бок станцыі Дубіца, дзе ў лясной гушчэчы, за паўтара кіламетра ад вёскі Ляплёўка, іх расстралялі. Дзякуючы мясцовым жыхарам і партызанам удалося ўстанавіць імёны большасці ахвяр, але імёны 23 дзяцей да гэтага часу застаюцца невядомымі.
Наведванне манумента
Сёння манумент «Пратэст» з’яўляецца важным месцам памяці і прыцягвае турыстаў, якія цікавяцца гісторыяй. Гэта месца варта наведаць падчас экскурсіі па Беларусі, каб ушанаваць памяць ахвяр вайны. Калі вы хочаце даведацца больш пра падобныя гістарычныя аб’екты, можна забраніраваць экскурсію і адправіцца на экскурсію з Мінска да памятных мясцін Брэсцкай вобласці.
