Бярэзінская водная сістэма

Адной з галоўных гістарычных славутасцяў Бярэзінскага біясфернага запаведніка з'яўляецца Бярэзінская водная сістэма. Яна была пабудавана ў 1797-1805 гадах і праходзіла па маршруце старажытнага гандлёвага шляху «з варагаў у грэкі». Водная канструкцыя, перасякая шматлікія рэкі і азёры, дазволіла злучыць басейны Чорнага і Балтыйскага мораў.

На працягу многіх гадоў ні раз прадпрымаліся спробы пракласці скразны водны шлях праз тэрыторыю Беларусі. Аднак гэта атрымалася зрабіць толькі падчас праўлення Усерасійскага імператара Паўла I. У 1797 годзе ён выдаў указ з даручэннем наладзіць водную сувязь паміж Заходняй Дзвіной і Дняпром праз Бярэзіну - правы прыток Дняпра, які бярэ свой пачатак у кіламетры ад вёскі Докшыцы і перасякае тэрыторыі Віцебскай, Магілёўскай і Гомельскай абласцей.

Будаўніцтва Бярэзінскай воднай сістэмы запатрабавала пашырэння берагоў розных рэк, пракладкі 6 каналаў, ўзвядзення 14 шлюзаў і 6 плацін. Работы вяліся ў цяжкіх умовах, сярод густых лясоў і непраходных балот. Для пракладкі трас былі спецыяльна падабраны ўчасткі мясцовасці, дзе багна чаргавалася з пясчанымі градамі і ўзгоркамі. У выніку была ўтворана Бярэзінская водная сістэма: шырыня звілістага рэчышча Бярэзіны ў вярхоўі склала 15-20 м, а ў сярэднім цячэнні дасягала каля 100-300 м.

Па канале ў Рыжскі порт сплаўлялі сельскагаспадарчую прадукцыю, сыравіну, а таксама драўніну з Магілёўскай і Мінскай губерняў. Суднаходства па водным шляху ажыццяўлялася аж да 1817. Затым з”явіліся жалезныя дарогі, роля якіх у гандлі паступова павялічвалася. Тым не менш, лес працягвалі сплаўляць па Бярэзінскім водным шляху да 1941 года. У час Вялікай айчыннай вайны шлюзы былі падарваны, і канал прыйшоў у заняпад. У цяперашні час некалі ажыўленая водная траса цалкам страціла сваё лесосплавное і транспартнае значэнне. Драўляныя гідратэхнічныя збудаванні паступова разбурыліся. Сёння аб іх сёння нагадваюць толькі каменныя шлюзавыя камеры і захаваўшыяся часткi плацін, а таксама рэшткі драўляных канструкцый, якія яшчэ можна разглядзець на дне канала. У цяперашні час частка воднай сістэмы выкарыстоўваецца турыстамі для здзяйснення незабыўных водных падарожжаў.