Гісторыя
Першы манастырскі комплекс у Мсціславе быў заснаваны езуітамі у пачатку XVII стагоддзя з ініцыятывы польскага караля Жыгімонта III Вазы. Новы мураваны касцёл пачалі будаваць у 1730 годзе пры настаяцеле Яне Новамірскім і завяршылі ў 1738 годзе. Пасля скасавання ордэна езуітаў у 1820 годзе храм стаў парафіяльным, а пазней — Мікалаеўскім саборам. Манастыр быў перададзены іншым царкоўным установам і неаднаразова перабудоўваўся. Асабліва маштабны рамонт адбыўся ў 1840-я гады: былі ўмацаваны сцены, абноўлены скляпенні і дах, надбудаваны другі паверх. Комплекс перажыў войны, заняпад і савецкую перабудову — у XX стагоддзі тут размяшчаўся Дом культуры. Сёння будынак знаходзіцца на рэстаўрацыі, а яго былы веліч дагэтуль прыцягвае турыстаў і гісторыкаў.
Архітэктура
Касцёл у Мсціславе — гэта велічная двухнефная базыліка з трансептам і дзвюма вежамі на галоўным фасадзе. Яго архітэктура спалучае барочныя і класіцыстычныя рысы. Будынак упрыгожваюць пілястры, масіўны антаблемент, ступенчаты атык і складаная кампазіцыя фасадаў. Унутры захаваліся магутныя калоны, крыжовыя скляпенні і рэшткі ляпніны ў алтарнай частцы. Да храма прымыкаюць карпусы былога калегіума і аптэкі. Усе будынкі ўтвараюць адзіны ансамбль, вытрыманы ў строгім і адначасова велічным стылі. Такія аб’екты робяць экскурсіі па Беларусі сапраўды пазнавальнымі і відовішчнымі.
Экскурсіі
Комплекс езуіцкага калегіума — важная прыпынка ў многіх экскурсіях па Беларусі. Тут можна не толькі ацаніць архітэктуру, але і даведацца пра рэлігійную, адукацыйную і культурную місію езуітаў. Экскурсіі распавядаюць пра пераўтварэнні будынка ў праваслаўны сабор, яго ролю ў савецкі час і сучасны стан. Комплекс асабліва папулярны сярод тых, хто выбірае экскурсію з Мінска ў Мсціслаў — горад з багатай гісторыяй і мноствам архітэктурных помнікаў.
