Ад шляхціча да стваральніка тэатра
Ігнат Буйніцкі нарадзіўся 22 жніўня 1861 года ў родавым маёнтку Полевачы. Будучы шляхцічам герба «Лебедзь», ён абраў шлях мастацтва. Скончыўшы рыжскую школу землямераў і прыватныя акцёрскія курсы ў Вільні, ён працаваў па спецыяльнасці, падарожнічаючы па Беларусі. Падчас гэтых падарожжаў Буйніцкі запісваў народныя песні, вывучаў арнаменты і танцы.
Пакінуўшы працу землямера, ён вярнуўся ў Полевачы, дзе ў 1907 годзе заснаваў першую беларускую аматарскую тэатральную трупу. У яе склад увайшлі тры яго дачкі і блізкія сябры. Першапачаткова спектаклі праводзіліся ў маёнтку і суседніх вёсках, але хутка трупа адправілася на гастролі.
Першы трыумф беларускага тэатра
Выступленні Буйніцкага пачалі прыцягваць увагу. У 1910 годзе ў Вільні адбылася легендарная «Першая беларуская вечарына», дзе гледачы сустракалі артыстаў авацыямі. Танцы, песні і п’есы на роднай мове заваявалі публіку. Паводле ўспамінаў відавочцаў, зала апладзіравала стоячы, асабліва пасля выканання песні на словы Янкі Купалы «А хто там iдзе ў агромнiстай той грамадзе? — Беларусы!».
Экскурсіі па Беларусі дазваляюць пазнаёміцца з мясцінамі, звязанымі з гісторыяй нацыянальнага тэатра. Напрыклад, Мінск, Вільня і Санкт-Пецярбург — гарады, дзе з трыумфам выступала трупа Буйніцкага.
Тэатр, які апярэдзіў свой час
Гастролі працягваліся: спектаклі ішлі ў Мінску, Санкт-Пецярбургу, Варшаве. Рэпертуар уключаў тры часткі: п’есу, музычную праграму і танцавальны блок. Сам Буйніцкі, статны цёмнавалосы прыгожы мужчына з раскошнымі вусамі, стаў настолькі папулярным, што яго выявы друкаваліся на паштоўках.
Аднак у 1913 годзе тэатр давялося закрыць. Дзеля гастроляў і ўтрымання трупы Буйніцкі прадаў амаль усё сваё маёмасць. Неўзабаве пачалася Першая сусветная вайна, і ён быў мабілізаваны. Нягледзячы на службу, ён працягваў арганізоўваць выступленні. У 1917 годзе ў Мінску ён заснаваў Першае таварыства беларускай драмы і камедыі — прадвесніка Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы.
Апошні танец
У тым жа 1917 годзе Ігнат Буйніцкі сканаў падчас танцавальнай рэпетыцыі ў вёсцы Палачаны пад Маладзечнам. Яго знакамітая фраза «Я ад танцаў i памру» аказалася прарочай.
Памяць пра заснавальніка беларускага тэатра
Першапачаткова Буйніцкага пахавалі ў Палачанах, але ў 1918 годзе яго дачкі перапахавалі парэшткі ў родавых Полевачах. З цягам часу магіла была забыта, але дзякуючы намаганням пісьменніка Уладзіміра Караткевіча і тэатразнаўцы Віталя Нефёда ў 1976 годзе прах перанеслі ў Прозарокі.
Сёння над магілай узвышаецца помнік працы народнага скульптара Івана Міско. Турысты, якія браніруюць экскурсіі па Беларусі, могуць наведаць гэтае месца, бо экскурсійныя маршруты праз Прозарокі ўключаюць прыпынкі каля магілы заснавальніка нацыянальнага тэатра.
