Адукацыйная місія манастыра
Манастыр місіянераў у Освеі быў не толькі рэлігійным цэнтрам, але і важнай адукацыйнай установай. Яго дзейнасць была накіравана на павышэнне ўзроўню пісьменнасці сярод сялянскіх дзяцей. Таксама тут працавала школа для падрыхтоўкі будучых каталіцкіх святароў. Шпіталь пры манастыры выконваў не толькі лячэбныя функцыі, але і быў часткай навучальнага працэсу.
Лёс манастырскага шпіталя
Адна з частак шпіталя была часткова адноўлена некалькі гадоў таму, і ў ёй перыядычна праводзіліся каталіцкія набажэнствы. Нягледзячы на знішчэнне асноўнага манастырскага комплексу, гэты будынак застаецца рэдкім сведчаннем гісторыі місіянераў у рэгіёне.
Будаўніцтва Троіцкага касцёла
Ян Аўгуст Гільзэн і яго брат Ежы Мікалай сталі ініцыятарамі будаўніцтва Троіцкага касцёла пры манастыры. Хоць дакладная дата яго ўзвядзення невядомая, мяркуецца, што храм быў гатовы ўжо да 1782 года. Кіравала будаўніцтвам, хутчэй за ўсё, Канстанцыя Гільзэн – удава Яна, бо ён памёр у 1767 годзе. Архітэктурны праект распрацаваў малады дойлід Антоні Парака, вядомы таксама сваёй працай над касцёлам Святога Антонія ў Друі.
Архітэктура Освейскага касцёла
Касцёл Святой Троіцы быў выкананы ў стылі барока. Ён адрозніваўся безвежавай структурай і прыгожым фігурным франтонам, падобным да храмаў у Мазыры, Касценевічах і Дысне. Гэты архітэктурны помнік быў адной з жамчужын Освеі, аднак яго лёс аказаўся трагічным.
Закрыццё манастыра і знішчэнне касцёла
У 1836 годзе манастыр місіянераў быў закрыты, а Троіцкі касцёл стаў парафіяльным храмам. Аднак пасля рэвалюцыйных падзей 1917 года пачалася барацьба з рэлігійнай спадчынай. У 1937 годзе касцёл узарвалі, а яго руіны разабралі для будаўнічых патрэб. Шпіталь жа захаваўся, яго выкарыстоўвалі ў адміністрацыйных мэтах.
Захаванне гістарычнай спадчыны
У 1990-я гады патрэба ў будынку шпіталя знікла, і ён пачаў паступова разбурацца. Былі зроблены спробы яго кансервацыі, якія з розным поспехам працягваюцца і сёння. Гэты гістарычны аб'ект уяўляе значную цікавасць для даследчыкаў і турыстаў, якія наведваюць Освею ў пошуках забытых старонак беларускай гісторыі.
