Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў

Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў - архітэктурны комплекс з элементамі абарончага характару сярэдзіны XVII стагоддзя.

Кляштар картэзіянцаў у Бярозе быў адзіным у ВКЛ прадстаўніцтвам гэтага ордэна. У 1648 годзе яго будаўніцтва пачаў канцлер Вялікага княства Літоўскага Казімір Леў Сапега, які і запрасіў з Францыі манахаў-картэзіянцаў. Узвядзенне манастыра працягвалася больш за сорак гадоў і завяршылася толькі ў 1689 годзе. Сапега памёр значна раней, чым было дабудавана яго стварэнне. Яго прах (у касцёле пахавана 8 пакаленняў роду Сапегаў) супакоіўся ў манастырскім касцёле.

Картэзіянцы былі манахамі-пустэльнікамі, таму планіроўка манастыра ў Бярозе была асаблівай, якая адказвала аскетычнаму жыццёваму ўкладу, які панаваў у гэтых сценах. Манастыр выглядаў як складаны комплекс, які ўключаў касцёл, келлі, трапезную, бібліятэку, шпіталь, аптэку і шматлікія гаспадарчыя пабудовы. Асаблівая ўвага была ўдзелена яго абарончай сістэме. У сярэдзіне кляштарнага двара стаяла высокая вежа - званіца з тоўстымі сценамі і шматлікімі ярусамі для размяшчэння гармат. Гонарам манастыра была бібліятэка, дзе налічвалася 39 рукапісных і 2314 друкаваных кніг. А упрыгожваннем -  барочны касцёл - праца італьянскага архітэктара і сад.

Не раз манастыр адчуваў гора разбурэнняў і спусташэння: падчас вайны Расіі з Рэччу Паспалітай, Паўночнай вайны, пры паходах Напалеона, паўстанні 1863 года. У 1915-м манастыр згарэў. Да нашых дзён захаваліся руіны уязной брамы, фрагменты званіцы, будынак шпіталя і частка сцяны з адной з кутніх вежаў.