Лёсы, апаленыя вайной

Урачыстай веліччу сустракае жыхароў і госцяў беларускай сталіцы Пляц Перамогі. У цэнтры яе 38-мятровы абеліск і вечны агонь. Тут кожныя 15 хвілін змяняецца ганаровая варта - мінскія школьнікі ў любое надвор'е аддаюць даніну памяці героям. Менавіта сюды з года ў год прыходзяць ветэраны, мінчукі, госці сталіцы, каб ушанаваць памяць мільёнаў загінулых падчас Вялікай Айчыннай вайны. А пад зямлёй, дзе размешчаны падземны пераход, збудавана колцавая галерэя і мемарыяльная зала з вечным агнём памяці. Пра тое, што распавядае сімволіка абеліска і пляца Вы пазнаяце ад экскурсавода.

Курган Славы – гэта насыпны ўзгорак у 70 метраў. Праз 20 гадоў, пасля вызвалення Беларусі, сюды везлі зямлю з шматлікіх краін, якія ў поўнай меры адчулі на сабе гора і трагедыю ваенных гадоў – так стваралі рукатворны ўзгорак. І цяпер у нетрах яго зямля, якая стогне смуткам, прывезеная з 12 гарадоў-герояў 1 крэпасці-героя. Побач размешчана экспазіцыя вайсковай тэхнікі. Над узгоркам – чатыры стуленыя 35-мятровыя багнеты-абеліскі, сімвалізуючыя баявое братэрства 4 Франтоў: першага, другога і трэцяга Беларускіх і першага Прыбалтыйскага, якія вызвалілі «Зямлю пад белымі крыламі».
Паважаныя наведвальнікі! Звяртаем Вашу ўвагу, што зараз на мемарыяльным комплексе «Курган Славы» праводзяцца работы па капітальным рамонце з мадэрнізацыяй і элементамі рэканструкцыі і рэстаўрацыі. Просім прабачэння за нязручнасці.

«Маці выпраўляла сына на вайну. Блаславіла, прачытаўшы малітву, як у дзяцінстве, абняла, прыціснуўшы да грудзей: «Вярніся, сынок! Бо ты ідзеш на бітву!» І доўга маці стаяла ў варот, А сэрца матчына рыдала. «Сыночак мой, сынулечка, сынок! Вярніся! Вярніся! У што б там ні стала!» Мемарыял ў горадзе Жодзіна прысвечаны ўсім маці, у якіх вайна адабрала самае дарагое - іх дзяцей. Правобразам скульптур стала жыхарка горада - А.Ф.Купрыянава - на франтах Вялікай Айчыннай вайны ў яе загінула 5 сыноў.

Апошні бой лейтэнанта Рака разам з камандай - экіпажам танка Т-34. Менавіта пра гэту падзею пойдзе гаворка. Гэта гісторыя, якая не можа не хваляваць чалавечае сэрца. Гэта падзеі пра якія варта ведаць. Яны адбыліся ў Барысаве апошнім летам Вялікай Айчыннай вайны. Горад быў добра падрыхтаваны да абароны - пераправы замінаваны, «тыгры» вартавалі падыходы да Бярэзіны. Але танк Рака цудам паспеў прабрацца ў горад і схавацца ў ім перш, чым прабразгаў выбух. Ён быў адарваны ад сваіх, але не спыніўся - усю ноч вёў бой у адзіночку. Непрыпынны танк у цемры стаў самым жудасным кашмарам нямецкіх салдатаў. Гэты экіпаж у боі за Барысаў знішчыў штаб нямецкай часткі, агнём і гусеніцамі – да 100 салдат і афіцэраў, пасеяўшы паніку ў шэрагах суперніка і выратаваў сотні ваеннапалонных у адзіночку за адну ноч. У 16:00 танк Т-34 патрапіў пад агонь «тыграў»і вёў бой нават у полымі - гінучы, сяржант Данілаў яшчэ працягваў паведамляць па радыё інфармацыю пра суперніка. Экіпажу ў поўным складзе прысвоена пасмяротна званне героя Савецкага Саюза.

У гісторыю Вялікай Айчыннай вайны Орша ўвайшла як горад, дзе адбыўся першы залп «Кацюшы». Ён доўжыўся 8 секунд, але гэтага хапіла, каб чыгуначная станцыя з нямецкімі эшалонамі была цалкам абхоплена полымем. Сіла выбухаў перагортвала нават паравозы, а 10-тонавыя нямецкія танкі шпурляла нібы цацачныя кубікі. Мемарыяльны комплекс «Кацюша» створаны і ў памяць пра гераічны ўчынак салдатаў і іх камандзіра, загінулым пры выкананні баявой задачы.

Мемарыяльны комплекс «Рыленкі» размешчаны на Рыленскіх братэрскіх могілках, дзе пахавана 10 тысяч (па некаторых дадзеных 35 тысяч) савецкіх салдатаў, загінулых тут у разлютаваных баях за вызваленне Радзімы. Дорага каштавала краіне незалежнасць. Толькі ў баях за вызваленне Дубровненскага раёна загінула каля 20 тысяч савецкіх салдатаў і афіцэраў. Тут пачалася аперацыя «Баграціён», падчас якой войскі вызвалілі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў Савецкую Беларусь. Схіліце галовы перад светлай памяццю герояў, якія аддалі сваё жыццё за мірную будучыню...