Дзяржаўны мемарыяльны комплекс «Хатынь»

Дзяржаўны мемарыяльны комплекс «Хатынь» быў створаны 5 ліпеня 1969 ў памяць ахвярам, бязвінна забітых у вёсцы, знішчанай 22 сакавіка 1943 карным атрадам у якасці помсты за забойства некалькіх нямецкіх вайскоўцаў. У памяць сотняў беларускіх вёсак, знішчаных нацыстамі ў гады Вялікай Айчыннай вайны, і вялікага ўкладу беларускага народа, які прынёс незлічоныя ахвяры ў імя перамогі, у студзені 1966 г. ЦК КПБ прыняў рашэнне аб стварэнні ў Смалявічскам раёне мемарыяльнага комплексу «Хатынь» і ўжо летам 1969 г . адбылося ўрачыстае адкрыццё мемарыяла.

Мемарыяльны комплекс уяўляе арыгінальнае ўражлівае архітэктурна-мастацкае збудаванне, створанае з дапамогай сінтэзу мастацтваў і якое нясе ў сабе высокую патрыятычную ідэю, выяўленую рэалістычнымі мастацкімі сродкамі. Выразнай, яркай, вобразнай мовай апавядае ён аб трагедыі і мужнасці беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Помнік ахвярам фашызму адрозніваюць незвычайнае, арыгінальнае рашэнне тэмы, лаканізм, прастата і яснасць. Выключна моцнае эмацыянальнае ўздзеянне дасягаецца гарманічным адзінствам з прыродай, гукавым суправаджэннем, дасканаласцю архітэктуры і пластыкі. У вобразе непакоранага жыхара Хатыні, які нясе на руках па-зверску забітага фашыстамі сына, увекавечаны подзвіг усяго народа. У барацьбе з нямецка-фашысцкімі акупантамі загінуў кожны чацвёрты жыхар рэспублікі.

Госці мемарыяльнага комплексу таксама змогуць наведаць адзіныя ў свеце «Могілкі вёсак», на якіх сімвалічна пахаваны 185 беларускіх вёсак, што падзялілі лёс Хатыні (186-я неадраджоная вёска - гэта сама Хатынь). Магіла вёскі ўяўляе сабой сімвалічнае папялішча. У цэнтры - п'едэстал у выглядзе языка полымя - сімвал таго, што вёска была спалена. У жалобнай урне захоўваецца зямля вёскі, якая перажыла трагедыю Хатыні і таксама, як і Хатынь, не была адроджана. На магіле напісаны назва вёскі і назва раёна, у якім стаяла вёска.

За сваю шматвяковую гісторыю Беларусь неаднаразова станавілася арэнай кровапралітных войнаў. Кожная з іх пакідала пасля сябе смерць і разбурэнні. Самыя вялікія страты беларускі народ панёс у гады Вялікай Айчыннай вайны. У 1940 г. быў распрацаваны Генеральны план «Ост» - план, звязаны з адной з галоўных мэтаў германскага кіраўніцтва захопу неабходнага для працвітання трэцяга рэйха «жыццёвай прасторы», яго каланізацыі, вызваленне «жыццёвай прасторы» ад «залішняга» карэннага насельніцтва. Адсюль і выцякала стратэгічная канцэпцыя вядзення вайны на Усходзе - вайны на знішчэнне.

Салдаты і афіцэры вермахта паўсюдна здзяйснялі расправы над грамадзянскім насельніцтвам. Практычнаму ажыццяўленню злачынстваў садзейнічала ідэалагічная апрацоўка салдат вермахта і СС, якая праводзіцца ў ходзе падрыхтоўкі да агрэсіі супраць СССР. У выдадзенай для асабістага складу вермахта «Памятцы нямецкага салдата» гаварылася: «У цябе няма сэрца, нерваў, на вайне яны не патрэбныя. Знішчы ў сабе жаль і спачуванне - забівай усякага рускага, савецкага, не спыняйся, калі перад табой стары ці жанчына, дзяўчынка або хлопчык, - забівай, гэтым ты выратуеш сябе ад гібелі, забяспечыш будучыню сваёй сям'і і праславішся навекі».