Бярэзінскі біясферны запаведнік

Бярэзінскі біясферны запаведнік размешчаны ў Лепельскім, Докшыцкім раёнах Віцебскай вобласці і Барысаўскім раёне Мінскай вобласці. Бярэзінскі біясферны запаведнік атрымаў сусветную вядомасць як эталон некранутай прыроды. Унікальныя запаведныя першародныя лясы і шырокія сфагнавыя балоты - найбольш каштоўны прыродаахоўны і навуковы аб'ект. Запаведнік створаны 30 студзеня 1925 г. як дзяржаўны паляўнічы запаведнік у мэтах аховы і размнажэння каштоўных дзікіх жывёл, у асаблівасці рачных баброў, і птушынай дзічыны.

Сёння запаведнік займае тэрыторыю плошчай 851,5 км2. Гэта ўнікальны прыродны комплекс, які спалучае выключную разнастайнасць водна-балотных угоддзяў: верхавыя, пераходныя і нізінныя балоты, якія ў сукупнасці складаюць 60% плошчы тэрыторыі запаведніка. Па тэрыторыі запаведніка праходзіць разгалінаваная сетка вялікіх і малых рэк, пойма ракі Бярэзіны, розныя па памерах і паходжанню азёры. Разнастайнасць наземных і водных экасістэм запаведніка, а таксама высокая ступень іх натуральнай захаванасці вызначаюць яго каштоўнасць як аднаго з прыродных эталонаў Заходняй Еўропы.

Запаведнік з'яўляецца ідэальным месцам пражывання для шматлікіх жывёл, у нядаўнім мінулым шырока распаўсюджаных у Еўропе, а цяпер на большай частцы альбо зніклых, альбо якія сталі надзвычай рэдкімі. Глухія, маланаведвальныя людзьмі балоты запаведніка служаць выдатнымі месцамі пасялення дзікіх звяроў і птушак.

Важную ролю тэрыторыя запаведніка згуляла ў аднаўленні папуляцыі рачнога бабра, захаванні месцапражыванняў чорнага бусла і беларускай папуляцыі бурага мядзведзя, вольнаіснуючай барысаўскай мікрапапуляцыі белавежскага зубра. Дзевяць з 56 відаў млекапітаючых запаведніка, 58 з 230 відаў птушак, па 2 віды рыб і амфібій, 1 від рэптылій і 40 відаў бесхрыбетных занесены ў Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь. У фауне запаведніка адсутнічаюць эндэмікі, але маецца цэлы шэраг рэліктаў, у асноўным з барэальным арэалам пражывання. Фауна пазваночных запаведніка налічвае 336 відаў з 460, адзначаных для Беларусі. Сярод млекапітаючых асаблівую цікавасць прадстаўляюць такія віды, як буры мядзведзь, рысь, воўк, рачная выдра, лось і бабёр, а таксама зубр. Вольнаіснуючы статак зуброў абітаюць ў запаведніку з 1974 г.

Галоўнай славутасцю запаведніка з'яўляецца Бярэзінская водная сістэма, пабудаваная ў 1797 - 1805 гг. на месцы старажытнага шляху «з варагаў у грэкі». Спробы злучэння рэк Заходняя Дзвіна і Днепр прадпрымаліся раней, але толькі ў часы праўлення імператара Паўла I ідэя стварэння скразнога шляху была рэалізаваная. Указам ад 25 лютага 1797 Павел I даручыў сапраўднаму тайнаму саветніку графу Сіверс, дырэктару водных камунікацый краю, «наладзіць воднае паведамленне паміж Заходняй Дзвіной і Дняпром з дапамогай Бярэзіны».