Помнік В.З. Харужай

Харужая Вера Захараўна - партызанская сувязная з Цэнтральным Камітэтам Камуністычнай партыі Беларусі і камандаваннем фронта; адна з кіраўнікоў падпольнай працы ў горадзе Віцебску (Беларусь). Нарадзілася 27 верасня 1903 года ў горадзе Бабруйску (Беларусь) у сям”і службоўца. Беларуска. Член ВКП(б) з 1921 года. У гады грамадзянскай вайны Вера Харужая ўдзельнічала ў барацьбе з бандамі Булак-Балаховича. Пасля грамадзянскай вайны працавала ў Цэнтральным Камітэце камсамола Беларусі. У 1924 годзе сыходзіць на падпольную працу ў Заходнюю Беларусь, занятую Польшчай. Паліцыя напала на след Веры, і яе на некалькі гадоў завастрылі ў польскую турму. У верасні 1932 гады Савецкі Звяз абмяняў яе на нейкага ксяндза, і яна вяртаецца на радзіму. Па ўласнай волі ці, як пісалі ў газетах, па клічы сэрца едзе на будоўлю пяцігодкі - у Балхаш. Кнігу Харужей ”Лісты на волю”, напісаную ў турэмных засценках у Польшчы, высока ацаніў Іосіф Сталін . За выбітныя заслугі ў рэвалюцыйным руху на тэрыторыі Заходняй Беларусі В.З. Хоружая ўзнагароджана ордэнам Чырвонага Сцяга (1930 год). 10 жніўня 1937 года арыштавана па абвінавачванні ў шпіянажы. Правяла 2 гады ў турме. 15 жніўня 1939 года рашэннем суда апраўдана і вызвалена з пад вартавыя. Пасля далучэння Заходняй Беларусі Вера Захараўна Харужая працуе ў Пінскам абласным Камітэце Кампартыі Беларусі. З першых дзён Вялікай Айчыннай вайны да дня смерці Вера Хоружая ваявала ў партызанскім атрадзе, якім камандаваў стары рэвалюцыянер, герой баёў у рэспубліканскай Іспаніі В.З.Корж. Партызанскаму атраду, які знаходзіўся ў глыбокім тыле варожых войскаў, трэба было ўсталяваць сувязі з камандаваннем фронта. Гэту задачу бліскуча выканала В.З. Харужая. У 1942 годзе Харужая на чале групы падпольных працаўнікоў была перакінута праз лінію фронта ў горад Віцебск. Яе група правяла шмат дыверсій на чыгунцы, заводах, збірала выведвальныя дадзеныя для камандавання савецкіх войскаў. Фашысты прымалі ўсе меры да злову падпольшчыкаў. Гітлераўцы напалі на след групы, 13 лістапада 1942 ггода Вера Хоружая разам са сваімі баявымі таварышамі была схоплена і ў тым жа месяцы пакарана... Званне Героя Савецкага Звяза Хоружей Веры Захараўне прысвоена пасмяротна 17 траўня 1960 года. Узнагароджана ордэнам Леніна, ордэнам Чырвонага Сцяга, медалем. Жыцці і подзвігам Веры Xоружей прысвечаны фільм ”Лісты ў неўміручасць”, 2-я сімфонія кампазітара Кіма Тесакова, экспанаты музея 73-й менскай школы. У шэрагу гарадоў Беларусі імем Гераіні названы вуліцы і пляцы, усталяваны помнікі, мемарыяльныя дошкі. У 1964 годзе на будынку па вуліцы Харужей, 12 усталявана мемарыяльная дошка. Тут у 1939 - 1941 гадах інструктарам аддзела прапаганды і агітацыі Пінскага абкама КП(б)Б працавала В. 3. Харужая. У 1973 году да 70-годдзя з дня нараджэння Веры Харужай у Пінску ў скверы на вуліцы Леніна ўсталяваны помнік - накіраваная ўвысь стэла, з бюстам гераіні (скульптар В. Івонцьеў, архітэктар М. Ткачук).