Музей абароны Брэсцкай крэпасці

Музей абароны Брэсцкай крэпасці быў адкрыты 8 лістапада 1956 года і падпарадкоўваўся Палітычнаму ўпраўленню Беларускай ваеннай акругі. Створаны на базе пакоя-музея, які адкрыўся раней, 23 лютага 1956 года. Музей быў размешчаны ў адноўленай частцы абарончай казармы, пабудаванай на цэнтральнай выспе крэпасці - Цытадэлі - у 1842 годзе. Крэпасць занесена ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь.

У азнаменаванне 20-годдзя Перамогі савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне, Прэзідыум Вярхоўнай Рады СССР Указам ад 8 траўня 1965 гады прысвоіў Брэсцкай крэпасці ганаровае званне «Крэпасць-герой» з уручэннем ордэна Леніна і медалі «Залатая Зорка». Савет Міністраў БССР Пастановай ад 23 ліпеня 1966 г. № 295 зацвердзіў творчую групу і даручыў ёй выканаць праект помніка абаронцам крэпасці.

У 1969 годзе Музей абароны Брэсцкай крэпасці з вядзення Міністэрства абароны СССР перададзены ў падпарадкаванне Міністэрству культуры БССР. У 1971 годзе было прынята рашэнне аб аб'яднанні мемарыяльнага комплексу «Брэсцкая крэпасць-герой» і Музея абароны Брэсцкай крэпасці ў адзіны комплекс і надалей называць яго « Мемарыяльны комплекс "Брэсцкая крэпасць-герой". З 2001 года – ДУ “Мемарыяльны комплекс “Брэсцкая крэпасць-герой”.

Музей размешчаны ў трох будынках дэманстрацыйнай плошчай залаў 1040 м² і 186,5 м² - выставачнай, у якіх размяшчаецца 3 пастаянных і 4 часовых / перасоўных экспазіцый. Усяго налічваецца 85412 музейных прадметаў, з іх асноўнага фонду - 48495, навукова-дапаможнага - 36917.

12-14 кастрычніка 2012 года ў г.Гродна адбыўся Першы нацыянальны форум "Музеі Беларусі" пры падтрымцы Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь, Гродзенскага абласнога выканаўчага камітэта, спонсараў праекту. На дадзеным мерапрыемстве Дзяржаўная ўстанова «Мемарыяльны комплекс «Брэсцкая крэпасць-герой» была ўзнагароджана Дыпломам за перамогу ў намінацыі «Лепшы музей па арганізацыі культурна-адукацыйнай дзейнасці па патрыятычнаму выхаванню моладзі».

З культурна-масавых мерапрыемстваў, якія праводзяцца ў музеі, варта адзначыць «Дзень перамогі», які праводзіцца штогод 9 мая (мітынг, ускладанне, хвіліна маўчання, вечарам святочны феерверк і канцэрт). «Дзень памяці і смутку», які праводзіцца 22 чэрвеня ў 4.00 раніцы, суправаджаецца мітынгам-рэквіем, тэатралізаваным дзеяннем, спускам вянкоў у раку Буг. Вечар «Памяці абаронцаў крэпасці» праводзіцца па заяўках і па індывідуальным сцэнары. Па заяўках для вучняў школ і гімназій праходзяць Музейна-педагагічныя праграмы "Свет прыроды Брэсцкай крэпасці", "Брэсцкая крэпасць у літаратуры і мастацтве», «Мая Радзіма – Рэспубліка Беларусь», «Брэсцкая крэпасць. Падарожжа ў часе». у верасні-кастрычніку праходзіць прысвячэнне ў навучэнцы, студэнты. У наяўнасці музея ёсць 4 сувенірныя крамы: 1-я – у музеі, 2-я – у Паўднёва-ўсходняй казарме, 3-я – каля выставачнай залы каля Холмскіх варот, 4-я на перадўваходнай плошчы.

Галоўнай тэмай даследчай працы Мемарыяльнага комплексу з'яўляецца «Абарона Брэсцкай крэпасці ў чэрвені-ліпені 1941 года». У выніку пошукавай і даследчай працы на плітах мемарыяла былі увекавечаны імёны абаронцаў крэпасці, якія загінулі падчас баёў у чэрвені 1941 года. Цікавы матэрыял сабраны па тэме «Прымежныя баі ў раёне г.Брэста», «Ваяры Брэсцкага гарнізона 1941 года, члены іх сем'яў – удзельнікі партызанскага руху на Брэстчыне», «Прырода Брэсцкай крэпасці» і інш. У апошнія гады значна пашыраны рамкі даследавання па наступных тэмах: «Абарона крэпасці польскім гарнізонам у верасні 1939 года», «Гісторыя будаўніцтва і удасканаленні Брэсцкай крэпасці», сабраны вялікі матэрыял па тэме «Фартыфікацыйныя аб'екты Брэсцкай крэпасці», праведзена абследаванне аб'ектаў на Валынскім, Цярэспальскім, Кобрынскім умацаваннях крэпасці. Сабраны і апрацаваны матэрыял па гісторыі Музея з канца 40-х гадоў XX ст. - да нашых дзён - свайго роду летапіс падзей і фактаў.